Ανοιχτό αφήνει το ενδεχόμενο αυξήσεων στα τιμολόγια του νερού σε ποσοστό έως και το επίπεδο του πληθωρισμού πιθανότατα εντός του 2025 η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με φόντο τη λειψυδρία, αλλά και δεδομένης της αλλαγής στη μέθοδο κοστολόγησης και τιμολόγησης του πόσιμου ύδατος.
Η σχετική Κοινή Υπουργική Απόφαση, η οποία προβλέπει μεταξύ άλλων κλιμακωτές χρεώσεις, κοστολόγηση ανά γεωγραφική περιοχή, αλλά και «πέναλτι» για τις περιπτώσεις αφανών διαρροών.
Ερωτηθέντες σχετικά κατά την παρουσίαση των μέτρων για τη λειψυδρία, τόσο ο υπουργός, Θεόδωρος Σκυλακάκης, όσο και η διοίκηση της ΕΥΔΑΠ παρέπεμψαν στις αποφάσεις που θα λάβει επί των προτάσεων των παρόχων για τα τιμολόγια η υπό στελέχωση Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) χωρίς ωστόσο να αποκλείσουν το ενδεχόμενο ανατιμήσεων στα τιμολόγια.
«Στην ΚΥΑ το όριο είναι ο δείκτης τιμών καταναλωτή υπό κανονικές συνθήκες», ανέφερε ο κ. Σκυλακάκης παραπέμποντας στην ΡΑΑΕΥ, η οποία θα ελέγξει τα αιτήματα των παρόχων που πρέπει να είναι αιτιολογημένα: «Η κουβέντα για τις ανατιμήσεις είναι δημοσιογραφική. Αντιλαμβάνομαι την ελκυστικότητά της, αλλά δεν αφορά το υπουργείο, το οποίοδημιουργεί ένα πλαίσιο», τόνισε συμπληρώνοντας ότι ούτως ή άλλως η προβλεπόμενη διαδικασία είναι αρκετά αυστηρή και κατά συνέπεια θα απαιτηθείκι αρκετός χρόνος για να εφαρμοστεί.
Οι προβλέψεις, πάντως, της ΚΥΑ είναι πολύ συγκεκριμένες και προιωνίζοται αυξήσεις στο μέλλον τόσο στην Αθήνα όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Η υπό έκδοση ΚΥΑ κοστολόγησης – τιμολόγησης υπηρεσιών ύδατος θα έχει σαφείς και διαφανείς κανόνες σύμφωνα με την Οδηγία 2000/60 που απαιτεί πλήρη ανάκτηση κόστους των υπηρεσιών ύδατος και συγκεκριμένα προβλέπει ότι:
-τα τιμολόγια καθορίζονται από τον πάροχο και ελέγχονται από την ΡΑΑΕΥ
-τα τιμολόγια δεν μπορούν, ως γενικός κανόνας, να αυξηθούν περισσότερο από τον Εναρμονισμένο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή
-τη δυνατότητα καθορισμού διαφορετικών τιμών ανά περιοχή
-την κλιμακωτή χρέωση ανάλογα με τα επίπεδα κατανάλωσης με υποχρέωση η πρώτη κλίμακα κατανάλωσης -να είναι οικονομικά προσιτή και να καλύπτει τις ανάγκες διαβίωσης του πληθυσμού
-την ύπαρξη ειδικού τιμολογίου για συγκεκριμένους χρήστες όπως οι δημόσιες κοινωνικές υποδομές, τα ευάλωτα νοικοκυριά και οι πολύτεκνες ή τρίτεκνες οικογένειες
-την ύπαρξη κανόνων για τη χρέωση των αφανών διαρροών
-την καταμέτρηση της κατανάλωσης ύδατος τουλάχιστον 3 φορές κατ’ έτος
-τον έλεγχο της εφαρμογής των κανόνων από τη ΡΑΑΕΥ.
Μένει να φανεί ο αντίκτυπος που θα έχει η ΚΥΑ στα τιμολόγια ύδρευσης ανά περιοχή, καθώς αυτή τη στιγμή ακόμα και στην Αθήνα η αντικατάσταση των υφιστάμενων υδρομετρητών με «έξυπνους» βρίσκεται σε πιλοτικό στάδιο.
Μέτρα περιορισμού στην κατανάλωση
Ανοιχτό παραμένει και το ενδεχόμενο μέτρων περιορισμού στην κατανάλωση εξαιτίας του φαινομένου της λειψυδρίας, όπως είχε συμβεί και το 1992, αλλά όχι γι΄αυτή τη χρονιά καθώς η ενεργοποίησή τους θα γίνει μόνο εφόσον η χώρα διανύσει και τρίτη άνυδρη και ξηρή χρονιά.
«Θα δούμε για ένα χρόνο τι θα γίνει, αν θα έχουμε πάλι μια ακραία χρονιά και τότε θα είμαστε έτοιμοι όταν χρειαστεί να παρέμβουμε», ανέφερε ο κ. Σκυλακάκης.
Προσέθεσε ότι για την ώρα το υπουργείο ζητά κατανάλωση με μέτρο, η οποία «πρέπει να γίνεται, ασχέτως με τη διαθεσιμότητα νερού. Η μετρημένη κατανάλωση είναι ένας γενικός κανόνας ζωής. Ωστόσο, αν έχουμε άλλη μία κακή περίοδο ανομβρίας, μπορεί να εξετάσουμε τη λήψη και άλλων μέτρων που να περιορίζουν την κατανάλωση, για να έχουμε ασφάλεια, με την πιθανότητα ότι θα είναι πιο ακραία τα φαινόμενα, από τα ακραία που αντιμετωπίσαμε. Ζούμε σε μία περίοδο πολύ μεγάλης αβεβαιότητας».
Ερωτηθείς, πάντως για τις πισίνες στις άνυδρες περιοχές και την ενδεχόμενη απαγόρευση χρησης τους, ο κ. Σκυλακάκης επεσήμανε ότι οι ιδιοκτήτες τους θα μπορούσαν να στραφούν στο θαλασσινό νερό καθώς, όπως είπε, «εάν η διαχείριση είναι σωστή, δεν αποτελεί πρόβλημα για το υδάτινο δυναμικό».
Στη λίμνη Κρεμαστών η λύση για το λεκανοπέδιο – Στρατηγική εφεδρεία η αφαλάτωση
Στρατηγική εφεδρεία θεωρεί την αφαλάτωση το υπουργείο για την κάλυψη των αναγκών του λεκανοπεδίου δεδομένου ότι αποτελεί τη μοναδική λύση, η οποία δεν εξαρτάται από τις βροχοπτώσεις. Η Αθήνα υφίσταται οξεία μείωση των αποθεμάτων νερού, τα οποία μειώθηκαν από 1100 εκατ. m3 τον Οκτώβριο 2022 σε κάτω από 700 εκατ. m3 (εκτίμηση για Οκτώβριο 2024), ενώ αν συνεχιστεί η ανομβρία, τα υφιστάμενα αποθέματα νερού αρκούν για περίπου 4 έτη.
Για τον λόγο αυτό και σε επίπεδο βραχυπρόθεσμων μέτρων έχει ήδη ενεργοποιηθεί η Υλίκη και οι γεωτρήσεις στη Μαυροσουβάλα ενώ θα προστεθούν εφεδρικές γεωτρήσεις του μέσου ρου του Βοιωτικού Κηφισού (75 εκατ. m3/έτος), με το κόστος του έργου να διαμορφώνεται στα 2 εκατ. ευρώ.
Ωστόσο η λύση που φαίνεται ότι θα εξασφαλίσει την πρωτεύουσα είναι η ενίσχυση του ταμιευτήρα Ευήνου από ποταμούς που τροφοδοτούν τη λίμνη των Κρεμαστών και συγκεκριμένα τον Κρικελοπόταμο και τον Καρπενησιώτη (έως περίπου 200 εκατ. κ.μ. ανάλογα με τις ανάγκες). Για το σκοπό αυτό θα δρομολογηθεί η σχετική μελετητική και διαγωνιστική διαδικασία, με το υπουργείο να εκτιμά ότι οι απαραίτητες για την Αθήνα απολήψεις δε θα ξεπερνούν το 1% των υδάτων.
Η επέκταση του δικτύου θα γίνει με σήραγγα αντίστοιχη με αυτήν των 30 χλμ που έχει κάνει η ΕΥΔΑΠ για τον Μόρνο, αλλά σημαντικά μικρότερου μήκους. Το κόστος της επέκτασης ανέρχεται σε περίπου 500 εκ. ευρώ, ενώ σε επόμενη φάση οι εγκαταστάσεις αντλησιοταμίευσης κοστολογούνται σε 250 εκ. ευρώ. Η λύση αυτή δε θα έχει ενεργειακό κόστος, καθώς το νερό θα έρχεται στον Εύηνο με βαρύτητα, ενώ θα πενταπλασιάσει τη χωρητικότητα.
Παράλληλα θα εξεταστεί και η επιλογή της αφαλάτωσης ως στρατηγική εφεδρεία ή/και ως μέτρο άμεσης υλοποίησης με την ΕΥΔΑΠ να δερευνά ήδη πιθανούς χώρους, αλλά και το ενδεχόμενο υποθαλάσσιας αφαλάτωσης.
Στο μικροσκόπιο ως προς την αφαλάτωση βρίσκεται και η ενδεχόμενη χρήση ΑΠΕ ή η λειτουργία σε ώρες κατά τις οποίες οι τιμές ενέργειας είναι χαμηλότερες. Στα μακροπρόθεσμα μέτρα εντάσσονται τα πρόσθετα έργα για την επαναχρησιμοποίηση ύδατος προερχόμενου από την Ψυττάλεια και το Θριάσιο για βιομηχανική χρήση και άρδευση, καθώς και για εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα.
Ηδη ανακυκλωμένο νερό θα κατευθυνθεί άμεσα προς το διυλιστήριο της Hellenic Energy, που αποτελεί το μεγαλύτερο καταναλωτή της ΕΥΔΑΠ (1% του συνόλου). Σε βάθος 5ετίας η ΕΥΔΑΠ έχει προγραμματίσει επενδύσεις ύψους 400 εκ. ευρώ για τη βέλτιστη διαχείριση του δικτύου υδροδότησης.
Με το βλέμμα στην αφαλάτωση στις άνυδρες περιοχές – Οι επενδύσεις για τη λειψυδρία
Στον σχεδιασμό του υπουργείου εντάσσονται έργα ύδρευσης, λυμάτων και αφαλάτωσης, ύψους 200 εκατ. ευρώ με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και συγκεκριμένα:
έργα ύψους περίπου 150 εκατ. ευρώ, σε Κορινθία, Σαρωνικό, Αλεξανδρούπολη, Κασσάνδρα και Ρέθυμνο για ολιστικά έργα ύδρευσης και λυμάτων.
έργα περίπου 50 εκατ. ευρώ κατευθύνονται σε άνυδρα νησιά, κυρίως για έργα αφαλάτωσης.
Επιπλέον στο υπό σύσταση Ταμείο Απανθρακοποίησης Νησιών έχουν συμπεριληφθεί αφαλατώσεις και ταμιευτήρες πολλαπλού σκοπού, συνδυαζόμενα με έργα ΑΠΕ, με κρατική συνεισφορά συνολικού ύψους 166 εκατ. ευρώ, και δυνατότητα τα έργα αυτά να φθάσουν έως 450 εκατ. ευρώ ανάλογα με την τιμή του CO2.
Επιπροθέτως δρομολογούνται έργα ύδρευσης, ύψους 80 εκατ. ευρώ, για άμεση υλοποίηση, με χρηματοδότηση, από το ΠΔΕ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Οι αρμόδιες Υπηρεσίες των Υπουργείων Περιβάλλοντος και Ενέργειας & Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής συνεργάζονται για την προτεραιοποίηση περιοχών που αντιμετωπίζουν αμεσότερο πρόβλημα (π.χ. νησιά Ν. Αιγαίου). Στις περιοχές αυτές, γίνεται ιεράρχηση των απαιτούμενων έργων μετά από λεπτομερή ανάλυση των πραγματικών δεδομένων (π.χ. επιδιόρθωση δικτύων, διαχωρισμός δικτύων άρδευσης και ύδρευσης, νέες γεωτρήσεις, αφαλατώσεις με προτεραιότητα στα υφάλμυρα νερά, φράγματα, τηλεμετρία και ψηφιακοί υδρομετρητές, επαναχρησιμοποίηση επεξεργασμένων λυμάτων για άρδευση).
Επίσης διενεργείται μελέτη για τα ακριβέστερα, κλιματικά μοντέλα ανά Περιφέρεια για την πρόβλεψη των συνεπειών της κλιματικής κρίσης, περιλαμβανομένων και των υδρολογικών φαινομένων. Προετοιμάζεται με ευθύνη της Ακαδημίας Αθηνών και τα πρώτα δεδομένα θα είναι διαθέσιμα εντός του φθινοπώρου.