Αυξάνεται ο κίνδυνος παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης μετά τη νέα εκτόξευση που σημείωσαν τον Μάρτιο οι τιμές των τροφίμων, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αποκλείσει από την παγκόσμια αγορά τα σιτηρά και τα έλαια των δύο εμπόλεμων χωρών. Επιταχύνεται, έτσι, ο πληθωρισμός και αυξάνεται ο κίνδυνος μιας παγκόσμιας επισιτιστικής κρίσης.
Οπως προκύπτει από τον σχετικό δείκτη τιμών των Ηνωμένων Εθνών, στη διάρκεια του περασμένου μήνα οι τιμές των τροφίμων σημείωσαν περαιτέρω άνοδο 13% καταγράφοντας τον ταχύτερο ρυθμό αύξησης των τελευταίων 14 ετών.
Σύμφωνα με την Υπηρεσία Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών, οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί συνολικά κατά 75% από τα μέσα του 2020. Μπροστά στις τωρινές αυξήσεις των τιμών ωχριούν εκείνες της περιόδου των κρίσεων του 2008 αλλά και του 2011, που οδήγησαν στις μαζικές εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο.
Η άνοδος που σημείωσαν οι τιμές στο σύνολο του πρώτου τριμήνου, άλλωστε, καταγράφουν το έβδομο συναπτό τρίμηνο αυξήσεων, που είναι και η πλέον μακροσκελής περίοδος αυξήσεων μετά το 2008. Αιτία βέβαια είναι για μια ακόμη φορά ο πόλεμος, καθώς τα λιμάνια της Ουκρανίας παραμένουν κλειστά, ενώ πολλά πλοία μεταφοράς εμπορευμάτων αποφεύγουν γενικότερα την περιοχή, που αντιπροσωπεύει περίπου το 25% των παγκόσμιων εξαγωγών σιτηρών.
Οι αγρότες της Ουκρανίας στην πλειονότητά τους έχουν επιστρατευθεί στον πόλεμο και έχουν μειώσει δραματικά τις καλλιέργειες. Παράλληλα η χώρα δυσκολεύεται να εξάγει και τα σιτηρά της παραμένουν αποθηκευμένα σε σιλό, καθώς έχουν κλείσει οι οδικές αρτηρίες που οδηγούν σε λιμάνια γειτονικών χωρών, όπως της Ρουμανίας.
Το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο για το ηλιέλαιο, στο οποίο η Ουκρανία έχει σχεδόν παγκόσμιο μονοπώλιο, καθώς αντιπροσωπεύει το 80% της παγκόσμιας παραγωγής και αδυνατεί τώρα να το εξάγει. Ως εκ τούτου οι τιμές των φυτικών ελαίων αυξήθηκαν στη διάρκεια του Μαρτίου κατά 23,2% σε σύγκριση με τον Φεβρουάριο, φτάνοντας σε επίπεδα ρεκόρ. Σε επίπεδα ρεκόρ εκτοξεύθηκαν, άλλωστε, και οι τιμές των δημητριακών, που στη διάρκεια του Μαρτίου σημείωσαν αύξηση 17,1%.
Οπως τονίζουν τα Ηνωμένα Εθνη, η κατάσταση είναι ήδη ανησυχητική για τις φτωχότερες χώρες, που έχουν δεχθεί καίριο πλήγμα από την πανδημία και τώρα αντιμετωπίζουν τη ραγδαία επιτάχυνση του πληθωρισμού. Το πρόβλημα είναι οξύτερο για μεγάλο αριθμό χωρών της Μέσης Ανατολής και της βόρειας Αφρικής οι οποίες εισάγουν το σύνολο των σιτηρών τους και των φυτικών ελαίων από τη Ρωσία και την Ουκρανία, αδυνατούν να βρουν εναλλακτικούς προμηθευτές και όταν βρίσκουν αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στο κόστος.
Η Παγκόσμια Τράπεζα έχει ήδη προειδοποιήσει ότι οι υψηλές τιμές των τροφίμων μπορούν να προκαλέσουν παρατεταμένη κρίση στις φτωχές χώρες και τις χώρες χαμηλού εισοδήματος και να οδηγήσουν εκατομμύρια ανθρώπων στη φτώχεια και την πείνα. Περίπου 50 χώρες εξαρτώνται τουλάχιστον κατά το 30% από τη Ρωσία και την Ουκρανία για τις εισαγωγές σιτηρών.
Το περασμένο έτος, άλλωστε, οι 36 από τις 55 χώρες που αντιμετώπισαν επισιτιστικές κρίσεις ήταν σταθεροί πελάτες της Ουκρανίας και της Ρωσίας και εισήγαγαν από τις δύο χώρες πάνω από το 10% των σιτηρών τους. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα τη Ρωσία,, εξακολουθεί μεν να εξάγει τα σιτηρά της και μετά την έναρξη του πολέμου, αλλά οι κυρώσεις που της έχει επιβάλει η Δύση δυσχεραίνουν υπερβολικά τις πληρωμές, αυξάνοντας την αβεβαιότητα ως προς το πόσο σταθερές μπορούν να είναι οι ρωσικές προμήθειες.