Μεγάλη απώλεια για τον κόσμο των γραμμάτων συνιστά ο θάνατος του Σαράντου Ι. Καργάκου, ενός από τους σπουδαιότερους φιλόλογους και ιστορικούς της χώρας που έφυγε σήμερα από τη ζωή σε ηλικία 82 ετών.
Ο σπουδαίος ιστορικός και δοκιμιογράφος ήταν ένας άνθρωπος που αγαπούσε πολύ τα γράμματα και κατάφερε να σπουδάσει, ενώ εργαζόταν ήδη από μαθητής, παράλληλα με τις σπουδές του.
Ο ιστορικός από το Γύθειο Λακωνίας σπούδασε Κλασσική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου είχε εισαχθεί τρίτος χωρίς να του δοθεί υποτροφία.
Υπήρξε ένας από τους πρωταγωνιστές του φοιτητικού κινήματος των ετών 1961-1963 και εισηγητής του 15% για την παιδεία.
Ο πόλεμος που δέχθηκε από το στρατιωτικό καθεστώς και ο αποκλεισμός του από τη δημόσια εκπαίδευση τον έστρεψε στην ιδιωτική και εκεί μεγαλούργησε. Εργάστηκε επί 35 έτη στα μεγαλύτερα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια των Αθηνών και στους μεγαλύτερους φροντιστηριακούς οργανισμούς, στους οποίους πάντα ήταν ιδρυτικό μέλος («Ηράκλειτος», «Αριστοτέλης»).
Στις 19 Μαρτίου 1969 παραιτήθηκε από την ιδιωτική εκπαίδευση (Λύκειο Μπαρμπίκα), αρνούμενος να εκφωνήσει τον «προκατασκευασμένο» λόγο για την Εθνική Επέτειο. Δύο φορές το στρατιωτικό καθεστώς έβαλε λουκέτο στον φροντιστηριακό οργανισμό, στον οποίο ήταν ιδρυτικό μέλος («Ηράκλειτος»).
Επανήλθε για μερικά χρόνια στην ιδιωτική εκπαίδευση (Σχολή «Ζηρίδη»), χωρίς να ζητήσει «αναγνώριση» για τα έτη της αναγκαστικής απουσίας του, αλλά και πάλι παραιτήθηκε λόγω της κατιούσας πορείας πού έλαβε ἡ ελληνική παιδεία μετά τη μεταπολίτευση.
Παρόλο που το στρατιωτικό καθεστώς του είχε αρνηθεί έκδοση διαβατηρίου, ὁ Σ. Ι. Καργάκος δεν δίστασε μετά το 1991 να διδάξει στη Σχολή Πολέμου του Ελληνικού Ναυτικού, στη Σχολή Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ) και στη Διακλαδική Σχολή της Θεσσαλονίκης.
Από τα φοιτητικά χρόνια του άρχισε να αρθρογραφεί σε εφημερίδες και περιοδικά. Υπήρξε συνεργάτης των περιοδικών «Πανσπουδαστική», «Πολιτικά Θέματα», «Οικονομικός Ταχυδρόμος», «Πειραϊκή Εκκλησία», «Ερυθρός Σταυρός», «Κοινωνικές Τομές», «Ιχνευτής», «Ελλοπία», «Άρδην», «Εθνικές Επάλξεις» και «4 Τροχοί». Συνεργάστηκε με τα περιοδικά «Ευθύνη» και «Νέμεσις» καί τις εφημερίδες «Εστία» και η «Σφήνα». Επί τετραετία υπήρξε αρθρογράφος και λογοτεχνικός κριτικός της εφημερίδας «Ελεύθερος Τύπος» και «Τύπος της Κυριακής».
Δημοσίευσε 75 βιβλία. Από αυτά ξεχωρίζουν οι γλωσσικές μελέτες «Αλαλία, ήτοι το σύγχρονο γλωσσικό μας πανόραμα» (Gutenberg1986) και «Αλεξία, γλωσσικό δράμα με πολλές πράξεις» (Gutenberg1993) και οι συλλογές δοκιμίων «Προβληματισμοί, ένας διάλογος με τους νέους» (6 τόμοι, εκδ. Gutenberg).
Μεταξύ των ετών 1977-2000 κυκλοφόρησαν τα βιβλία του: «Η πολιτιστική συνεισφορά του αρχαίου και μεσαιωνικού κόσμου» (2 τόμοι, εκδ. Gutenberg), «Ζαχαρίας Μπαρμπιτσιώτης, ο δάσκαλος της κλεφτουριάς» (εκδ. Σιδέρη), «Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής» (συνεργασία Χρήστου Λεμπέση, εκδόσεις Πατάκη), «Λυκούργου, κατά Λεωκράτους Λόγος» (εκδ. Κάκτος), «Κινούμενη Αμμος» (κείμενα πολιτικά και κοινωνικά, εκδόσεις Αρμός), «Η Στρατηγική του Λόγου» (εκδ. Gutenberg), η ιστορική μελέτη «Αλβανοί-Αρβανίτες-Eλληνες» (εκδ. Σιδέρη) και η ογκώδης μονογραφία «Αλεξανδρούπολη: μια νέα πόλη με παλιά ιστορία» (αυτοέκδοση).
Μεταξύ των ετών 2000-2002 κυκλοφόρησαν: «Η ιστορία του Ελληνικού Κόσμου και τoυ Μείζονος χώρου» (Ελληνική και Παγκόσμια Ἱστορία σέ δύο τόμους από τις εκδόσεις Gutenberg), η πολιτική μελέτη «Για μια δημοκρατία ευθύνης» (εκδόσεις Καστανιώτη), «Παγκοσμιοποίηση: για ένα παγκόσμιο σύστημα απολυταρχικής εξουσίας» (εκδόσεις Κάκτος), «Ολυμπία και Oλυμπιακοί Αγώνες» (εκδ. Σιδέρη).
Το 2003 κυκλοφορήθηκαν δύο ακόμη έργα του: τα «Μικρά Γλωσσικά» (Αστρολάβος/Ευθύνη) και «Η πολιτική σκέψη τoυ Παπαδιαμάντη» (Αρμός). Στις 2 Δεκεμβρίου 2004 κυκλοφορήθηκε ἡ τρίτομη «Ιστορία των Αρχαίων Αθηνών, ένα ογκώδες έργο 2.000 σελίδων (εκδόσεις Gutenberg). Ενα έργο μοναδικό στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία, που εντός δεκάμηνου έκανε τρεις επανεκδόσεις.
Το 2006 κυκλοφόρησαν «Η Ιστορία της Αρχαίας Σπάρτης» (εκδ. Gutenberg) και «Ἡ Ελληνικότητα της Μακεδονίας» (εκδόσεις Γεωργιάδη). Το 2007 από τις εκδόσεις Ι. Σιδέρη εκδόθηκαν τα ακόλουθα έργα του Σ. Ι. Καργάκου: «Το Βυζαντινό Ναυτικό», «Η ιστορία από τη σκοπιά των Τούρκων» και «Μεσόγειος: η υγρή μοίρα της Ελλάδος και της Ευρώπης», και από τις εκδόσεις Γεωργιάδη τα «Μαθήματα Νεότερης Ιστορίας (Τούρκοι και Βυζάντιο – Το Οθωμανικό imperium–Τουρκοκρατία» (τ. Α’).).
Το 2008 κυκλοφόρησαν τα ακόλουθα έργα του: «Τα Σατιρικά του Κώστα Καρυωτάκη» (εκδ. Αρμός), το ιστορικό και ταξιδιωτικό οδοιπορικό «Οι Πέρσες κι εμείς» (εκδ. Σιδέρη), η συλλογή δοκιμίων «Ελληνική Παιδεία, ένας νεκρός με… μέλλον!» (Αρμός).
Το 2009 κυκλοφορήθηκαν δύο ακόμη έργα του: «Λιβύη: αναζητώντας το χαμένο «σίλφιο» στην ελληνική Κυρήνη» (Ι. Σιδέρης) και «Κ.Π. Καβάφης: η νεότερη αιγυπτιακή Σφίγγα» (Αρμός). Μεταξύ των ετών 2009-2010 ολοκληρώθηκε η εκτύπωση του δίτομου έργου «Ἡ Μικρασιατική Εκστρατεία – Από τo έπος στην τραγωδία» (αυτοέκδοση).
Παρά τις δελεαστικές προτάσεις που του έγιναν από πολιτικούς αρχηγούς να πολιτευθεί αρνήθηκε την «αρένα» της πολιτικής.
Ο Σαράντος Ι. Καργάκος ήταν παντρεμένος με την Ιωάννα Δ. Κώττα, δικηγόρο και εκπαιδευτικό, με την οποία απέκτησαν δύο παιδιά, τον Γιάννη και την Ρωξάνη.
