Ηταν ένα δημοψήφισμα για το οποίο ασκήθηκαν πιέσεις από παντού. Ωστόσο, ούτε οι πιέσεις ούτε οι εκκλήσεις του Ζόραν Ζάεφ ήταν αρκετές για να πείσουν την πλειοψηφία των Σκοπιανών να ψηφίσουν. Όσοι το έκαναν και αποφάσισαν να εμφανιστούν στα εκλογικά κέντρα την Κυριακή τάχθηκαν σε συντριπτικό ποσοστό υπέρ της Συμφωνίας των Πρεσπών, υπέρ δηλαδή της Συνταγματικής Αναθεώρησης και της αλλαγής του ονόματος της χώρας σε «Βόρεια Μακεδονία».
Ομως, το γεγονός ότι η αποχή αναδείχθηκε στη μεγάλη νικήτρια της διαδικασίας του δημοψηφίσματος στην ΠΓΔΜ, γεννά παρά τη συντριπτική υπερίσχυση του «ναι», αβεβαιότητα για το μέλλον της Συμφωνίας των Πρεσπών και το πολιτικό τοπίο στη γειτονική χώρα.
Κι αυτό γιατί μπορεί το δημοψήφισμα να έφερε το αποτέλεσμα που ήθελε ο Ζάεφ, αλλά το υψηλό ποσοστό της αποχής του χαλάει τα… σχέδια. Και τον φέρνει σε δύσκολη θέση. Και ο Σκοπιανός πρωθυπουργός εμφανίζεται αποφασισμένος ακόμη και να παίξει το χαρτί των πρόωρων εκλογών στο τέλος Νοεμβρίου.
Ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, Ζόραν Ζάεφ, δεσμεύθηκε την Κυριακή ότι θα επιμείνει να επιδιώκει την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών, ζητώντας ψηφοφορία στο κοινοβούλιο, προκειμένου να διευθετηθεί η διένεξη με την Ελλάδα για το ζήτημα της ονομασίας.
Σύμφωνα με τα σχεδόν οριστικά αποτελέσματα, το 91,39% των ψηφοφόρων που συμμετείχαν στο δημοψήφισμα τάχθηκε υπέρ του «ναι», της εφαρμογής δηλαδή της Συμφωνίας των Πρεσπών, που θα σημάνει την αλλαγή του ονόματος της χώρας σε «Δημοκρατία της Βόρειας Μακεδονίας», ενώ το 5,71% ψήφισε «όχι».
Ωστόσο, σχεδόν τα δύο τρίτα του εκλογικού σώματος απείχαν, καταφέροντας βαρύ πλήγμα στην εκστρατεία του Ζάεφ. Το ακριβές ποσοστό της συμμετοχής δεν έχει ακόμη ανακοινωθεί επίσημα, αλλά υπολογιζόταν νωρίτερα ότι ανήλθε στο 36,6%.
Αντιπολίτευση: Η συμφωνία με την Ελλάδα δεν πήρε το πράσινο φως
«Είναι καθαρό ότι δεν πάρθηκε απόφαση», δήλωσε ο πρόεδρος της εκλογικής επιτροπής της ΠΓΔΜ, Όλιβερ Ντέρκοσκι, σχολιάζοντας το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος.
«Είναι σαφές ότι η συμφωνία με την Ελλάδα δεν πήρε πράσινο φως από τους πολίτες» έκρινε ο Χρίστιαν Μίτσκοσκι, επικεφαλής του εθνικιστικού, δεξιού αντιπολιτευόμενου κόμματος VMRO-DPMNE. Ο ίδιος υποστήριξε πως μετά την έκβαση της ψηφοφορίας η κυβέρνηση έχει «χάσει τη νομιμοποίησή της».
Ζάεφ: Καθήκον μου να παραμείνω
Ο Ζάεφ διαμήνυσε πάντως πως δεν σκοπεύει να παραιτηθεί. «Το καθήκον μου είναι να παραμείνω» είπε. Όπως επισήμανε ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ, οι πολίτες που συμμετείχαν στο δημοψήφισμα έκαναν «μια σοβαρή συνεισφορά», έβαλαν «έναν λίθο στα θεμέλια του μέλλοντος» της χώρας. «Πάνω από 650.000 πολίτες ψήφισαν στο δημοψήφισμα . Πάνω από το 90% εξ αυτών υποστήριξε (την αλλαγή της ονομασίας)» και πιστεύει ότι η χώρα «πρέπει να αποδεχθεί τη συμφωνία με την Ελλάδα και να γίνει μέλος του NATO και της Ευρωπαϊκής Ένωσης», τόνισε.
Παρότι το δημοψήφισμα δεν ήταν νομικά δεσμευτικό, τα μέλη του κοινοβουλίου της ΠΓΔΜ δεσμεύονταν ότι θα έθεταν σε εφαρμογή το αποτέλεσμά του. Το γεγονός ότι η συμμετοχή δεν ήταν αρκετό, ώστε η ψηφοφορία να θεωρηθεί έγκυρη προσφέρει κατά συνέπεια στους αντιπάλους της συμφωνίας την ευκαιρία να ταχθούν εναντίον της, όταν η κυβέρνηση τη φέρει στην εθνική αντιπροσωπεία της ΠΓΔΜ.
Η εθνικιστική αντιπολίτευση έχει 49 έδρες στο κοινοβούλιο (επί συνόλου 120), αρκετές ώστε να αποτρέψει την έγκριση της συμφωνίας με την πλειοψηφία δύο τρίτων (80 ψήφοι) που απαιτείται για την αναθεώρηση του Συντάγματος.
«Είμαι αποφασισμένος να ενταχθεί η ΠΓΔΜ σε ΝΑΤΟ και ΕΕ»
Ο Ζάεφ δεν έκανε καμιά αναφορά στο ποσοστό της συμμετοχής στις δηλώσεις του, επέμεινε ωστόσο στο ότι η ψήφος αυτών που τάχθηκαν υπέρ της αλλαγής της ονομασίας πρέπει να γίνει σεβαστή. Δεσμεύθηκε ότι θα ζητήσει να διεξαχθεί ψηφοφορία στο κοινοβούλιο και ότι θα προκηρύξει πρόωρες εκλογές εάν δεν εγκριθεί.
«Είμαι αποφασισμένος» η ΠΓΔΜ να «ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο NATO», υπογράμμισε, καλώντας τους πολιτικούς του αντιπάλους να μην παίζουν παιχνίδια με τον μέλλον της χώρας.
«Η αντιπολίτευση γνωρίζει και οι πολίτες γνωρίζουν ότι μια καλύτερη συμφωνία με την Ελλάδα δεν θα γίνει και δεν μπορεί να γίνει. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε. δεν έχει άλλη εναλλακτική λύση και δεν μπορεί να υπάρξει (…). Στην περίπτωση που δεν εξασφαλισθεί η πλειοψηφία που χρειάζεται για την ψήφιση στο Κοινοβούλιο των συνταγματικών αλλαγών που προβλέπονται η έσχατη λύση που μας απομένει είναι το δημοκρατικό εργαλείο των πρόωρων εκλογών, στα τέλη Νοεμβρίου», είπε.
Οι αντίπαλοι της συμφωνίας διατείνονταν ότι η συμφωνία για την αλλαγή του ονόματος αποτελούσε εθνική ταπείνωση.
Ο επικεφαλής της σοσιαλδημοκρατικής κυβέρνησης της ΠΓΔΜ και οι σύμμαχοί του, τα κόμματα της αλβανικής μειονότητας δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να προσπαθήσουν να πείσουν περίπου δέκα βουλευτές του VMRO-DPMNE.
Στήριξη από Τσίπρα, Στόλτενμπεργκ
Στη διάρκεια τηλεφωνικής επικοινωνίας που είχε με τον κ. Ζάεφ ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας χαιρέτισε την «αποφασιστικότητα» του ομολόγου του της ΠΓΔΜ να «συνεχίσει να επιδιώκει την εφαρμογή» της συμφωνίας των Πρεσπών.
Από την πλευρά του, ο γενικός γραμματέας του NATO Γενς Στόλτενμπεργκ προέτρεψε «όλους τους πολιτικούς ηγέτες και τα κόμματα να αδράξουν αυτή την ιστορική ευκαιρία», ενώ ο Επίτροπος της Ε.Ε., αρμόδιος για τη διεύρυνση, Γιοχάνες Χαν κάλεσε τα πολιτικά κόμματα της ΠΓΔΜ να «σεβαστούν» το αποτέλεσμα. Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν η τοποθέτηση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.