Λίγο μετά τις 5:30 τα ξημερώματα ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, αλλά και ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, Ξαβιέ Μπέτελ, ανακοίνωσαν με αναρτήσεις τους στο twitter ότι βγήκε… λευκός καπνός από τη μαραθώνια Σύνοδο Κορυφής, για το μεταναστευτικό, στις Βρυξέλλες, μετά το διαφαινόμενο ναυάγιο στο οποίο κινδύνευε να οδηγηθεί από το βέτο της Ιταλίας.
EU28 leaders have agreed on #euco conclusions incl. migration.
— Donald Tusk (@eucopresident) June 29, 2018
Deal agreed on migration. XB
— Xavier Bettel (@Xavier_Bettel) June 29, 2018
Χρειάστηκαν 12 ώρες επίπονων διαπραγματεύσεων, στη διάρκεια των οποίων δοκιμάστηκε έντονα η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, για να φτάσουν τελικά σε ένα κείμενο συμπερασμάτων.
Οι ηγέτες των 28 χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης αποφάσισαν να δώσουν έναν… πακτωλό χρημάτων στην Τουρκία, το Μαρόκο και σε άλλες χώρες στη βόρεια Αφρική, για την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη.
Παράλληλα, συμφώνησαν στη δημιουργία κοινών κέντρων υποδοχής αιτούντων άσυλο και επεξεργασίας των αιτήσεών τους και στον περιορισμό της ελευθερίας κίνησης των μεταναστών από τη μια χώρα στην άλλη, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι αξιώσεις και να καθησυχαστούν οι ανησυχίες που πρόβαλαν η Ιταλία και η Γερμανία.
Δείτε το Κείμενο Συμπερασμάτων της Συνόδου Κορυφής
«Ολα τα μέτρα στο πλαίσιο αυτών των ελεγχόμενων κέντρων, συμπεριλαμβανομένων των μετακινήσεων και των μετεγκαταστάσεων, θα λαμβάνονται σε εθελοντική βάση», αναφέρει το κείμενο συμπερασμάτων της Συνόδου.
Μακρόν: Υπερίσχυσε η ευρωπαϊκή συνεργασία
«Ηταν η ευρωπαϊκή συνεργασία αυτή που υπερίσχυσε», δήλωσε πριν από λίγο ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν, σχολιάζοντας την επίτευξη συμφωνίας για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος, έπειτα από τις μαραθώνιες και ιδιαίτερα δύσκολες διαπραγματεύσεις στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες.
Μέρκελ: Θετική ένδειξη η συμφωνία για το μεταναστευτικό
Θετική ένδειξη χαρακτήρισε η καγκελάριος της Γερμανίας Ανγκελα Μέρκελ το ότι οι ηγέτες των 28 μπόρεσαν να καταλήξουν έπειτα από μαραθώνιες διαπραγματεύσεις στη Σύνοδο Κορυφής σε κοινή γλώσσα, όσον αφορά την αντιμετώπιση του ζητήματος των μεταναστών και των προσφύγων, ωστόσο παραδέχθηκε ότι συνεχίζουν να υπάρχουν βαθιές διαφορές ανάμεσα στις χώρες-μέλη.
«Συνολικά, έπειτα από μια εντατική συζήτηση για το πιο δύσκολο ζήτημα για την Ευρωπαϊκή Ενωση, δηλαδή το μεταναστευτικό, είναι καλό σημάδι το ότι συμφωνήσαμε σε ένα κοινό κείμενο», είπε η Μέρκελ.
«Εχουμε ακόμη πολλή δουλειά να κάνουμε, για να γεφυρώσουμε τις διαφορετικές απόψεις», πρόσθεσε πάντως η Γερμανίδα καγκελάριος.
Κουρτς: Ιταλία και Ελλάδα μπορούν να δημιουργήσουν κέντρα υποδοχής, αν το επιθυμούν
Μιλώντας για το δια ταύτα της απόφασης ο καγκελάριος της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κουρτς ανακοίνωσε ότι οι ηγέτες των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης συμφώνησαν πως η Ιταλία και η Ελλάδα μπορούν να δημιουργήσουν κέντρα υποδοχής προσφύγων και μεταναστών στο έδαφός τους, εάν το επιθυμούν. Εννοείται ότι αναφέρεται σε κλειστά κέντρα υποδοχής.
Ικανοποίηση Κόντε: Η Ιταλία δεν είναι πλέον μόνη της
Ικανοποιημένος για τη συμφωνία, στην οποία κατέληξαν οι ηγέτες των χωρών-μελών της ΕΕ για το μεταναστευτικό, εμφανίστηκε ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζουζέπε Κόντε, σημειώνοντας ότι η Ρώμη θα λάβει αργότερα αποφάσεις για το εάν θα φιλοξενήσει κέντρα υποδοχής προσφύγων και μεταναστών στο έδαφός της.
«Είμαστε ικανοποιημένοι», δήλωσε ο Κόντε στους δημοσιογράφους, εξερχόμενος από τη μαραθώνια συζήτηση στη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες. «Ηταν μια μακρά διαπραγμάτευση, αλλά από σήμερα η Ιταλία δεν είναι πλέον μόνη της», πρόσθεσε.
Ο Κόντε αναφέρθηκε σε ορισμένες από τις διαστάσεις της συμφωνίας που επιτεύχθηκε, ιδίως την πιθανότητα να δημιουργηθούν ελεγχόμενα κέντρα υποδοχής προσφύγων και μεταναστών, όπου θα παραμένουν, ως ότου να εκδίδονται αποφάσεις για τις αιτήσεις τους για τη χορήγηση ασύλου.
Διευκρίνισε πως η Ρώμη δεν έχει ακόμη αποφασίσει εάν θα δημιουργήσει τέτοιο κέντρο στην επικράτειά της.
«Αυτή είναι μια απόφαση που θα λάβουμε μαζί, ως κυβέρνηση. Δεν μας ζητήθηκε να το κάνουμε οπωσδήποτε», τόνισε ο Κόντε, που πήρε μέρος στην πρώτη του Σύνοδο Κορυφής.
Η υιοθέτηση του κειμένου των συμπερασμάτων καθυστέρησε κυρίως επειδή η ιταλική κυβέρνηση απειλούσε να ασκήσει βέτο στην πρώτη του εκδοχή.
Γάλλος διπλωμάτης: Η Ιταλία συμφωνεί σε νέο κείμενο για τη μετανάστευση
Λίγο πριν τα μεσάνυχτα, πάντως, Γάλλος διπλωμάτης ανέφερε ότι η Γαλλία και ορισμένα ακόμη κράτη-μέλη, εκ των οποίων και η Ιταλία, συμφώνησαν σε μια νέα διατύπωση των συμπερασμάτων για τη μετανάστευση.
Η πηγή ανέφερε ότι ανάμεσα στις χώρες που συμφωνούν με το προσχέδιο κειμένου είναι η Μάλτα, η Ισπανία και η Ολλανδία, αν και ο εκπρόσωπος της ολλανδικής κυβέρνησης αργότερα τόνισε ότι η χώρα του δεν συμμετείχε στις νέες προτάσεις που προέκυψαν μετά το βέτο που άσκησε η Ρώμη νωρίτερα.
«Δεν μπορώ να σας πω ότι όλα έχουν διευθετηθεί», τόνισε στους δημοσιογράφους ο Γάλλος διπλωμάτης στο περιθώριο της Συνόδου. «Αλλά είναι σημαντικό ότι μπορέσαμε να συνεργαστούμε με τον Ιταλό πρωθυπουργό και να πετύχουμε πρόοδο στην ιδέα των ελεγχόμενων κέντρων που θα έχουν μεγαλύτερη ευρωπαϊκή στήριξη», συμπλήρωσε.
Το παζάρι της Ιταλίας
Είχε προηγηθεί ολονύκτια διαπραγμάτευση κατά τη διάρκεια της οποίας τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής είχε διαφανεί ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες φαίνονται να έφτασαν σε συμβιβασμό, με σειρά παραχωρήσεων από τη πλευρά της Γερμανίας προς την Ιταλία και τον πρωτοεμφανιζόμενο πρωθυπουργό της Τζουζέπε Κόντε, που απειλούσε με βέτο στο κείμενο των συμπερασμάτων της Συνόδου, ακόμη και στα μέρη που υπάρχει συμφωνία.
Ο συμβιβασμός αφορά τη δημιουργία κέντρων υποδοχής μεταναστών κλειστού τύπου, σε εθελοντική βάση, εντός των συνόρων της ΕΕ, τη δημιουργία κέντρων εξέτασης ασύλου σε τρίτες χώρες και την εντατικοποίηση των διμερών συμφωνιών με χώρες μετανάστευσης για την επιστροφή των πολιτών τους που δεν μπορούν να αιτηθούν άσυλο.
Το παρασκήνιο, το ιταλικό βέτο και η «ομάδα προθύμων»
Αρχικά, το προσχέδιο των συμπερασμάτων έδειχνε μια αναιμική συμφωνία χωρίς ουσιαστικές λύσεις στο πρόβλημα, δρώντας μάλλον ως πρώτες βοήθειες. Προέβλεπε τη σύσταση πλατφορμών αποβίβασης μεταναστών και προσφύγων σε τρίτες χώρες όπως Λιβύη ή Τυνησία, όπου θα δρουν λίγο πολύ όπως τα hotspot στο Αιγαίο, καταγράφοντας και διαχωρίζοντας τους αιτούντες ασύλου από τους παράτυπους μετανάστες, που θα απελαύνονται στις χώρες τους έπειτα από συμφωνία της ΕΕ με αυτές.
Η νύχτα καθορίστηκε από το γεγονός πως υπήρχαν δύο πολυπληθείς ομάδες κρατών-μελών με διαφορετικές ερμηνείες για το πώς θα πρέπει να είναι οι λύσεις για το μεταναστευτικό. Από τη μια πλευρά η Καγκελάριος Μέρκελ (με τη κυβέρνηση της διαιρεμένη στο θέμα μάλιστα) μαζί με μια «ομάδα προθύμων» για ευρωπαϊκή λύση στο μεταναστευτικό, επιδεικνύοντας αλληλεγγύη (ανάμεσα τους Ελλάδα, Ισπανία, Γαλλία) και από την άλλη κράτη-μέλη που είναι εναντίον Ευρωπαϊκών λύσεων όπως Αυστρία και τα κράτη του Βίσεγκραντ.
Η Ιταλία από τη πλευρά της αμφιταλαντευόταν μεταξύ των δύο ομάδων, όντας αρχικά σε ανοιχτή ρήξη με τη Γερμανία, γύρω από το θέμα Δουβλίνου και για τον καταμερισμό των βαρών της μετανάστευσης.
Η Ιταλία είχε επανειλημμένα εκφράσει την απογοήτευσή της για την πορεία της συζήτησης για τη μετανάστευση, αλλά η κίνηση του Κόντε για εμπλοκή στα συμπεράσματα ολόκληρης της Συνόδου Κορυφής, έπιασε τους υπόλοιπους ηγέτες απροετοίμαστους.
Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, οι υπόλοιποι ηγέτες προέτρεψαν τον Ιταλό πρωθυπουργό να μην μπλοκάρει τα ζητήματα στα οποία υπάρχει συναίνεση.
«Τίποτα δεν έχει συμφωνηθεί ως να συμφωνήσουμε στα πάντα», ήταν ωστόσο η στάση της ιταλικής κυβέρνησης.
Η Καγκελάριος Μέρκελ είχε από νωρίς προχωρήσει σε μια προσπάθεια δημιουργίας ενός συνασπισμού κρατών που δέχονταν να συνεχιστεί το υφιστάμενο πλαίσιο επιστροφής μεταναστών στις χώρες πρώτης εισόδου (Ελλάδα-Ιταλία), προσφέροντας ανταλλάγματα.
Παράλληλα, ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν έδρασε ως γεφυροποιός, μεταξύ Ιταλίας Γερμανίας, προτείνοντας ως συμβιβασμό τη δημιουργία hotspot στο ευρωπαϊκό έδαφος, για τον καταμερισμό των βαρών.
Η πρόταση αυτή γρήγορα υποστηρίχθηκε από αρκετά κράτη-μέλη, με τους ηγέτες να γράφουν το νέο κείμενο των συμπερασμάτων μέχρι νωρίς το πρωί.
Αρνητικά σε οποιαδήποτε συμμετοχή τους, πέρα από την πρόταση για δημιουργία πλατφορμών αποβίβασης σε αφρικανικές χώρες, ήταν τα κράτη του Βίσεγκραντ, που επέμεναν στον εθελοντικό χαρακτήρα οποιασδήποτε λύσης.
Πού συμφωνούσαν για το μεταναστευτικό
Τα μέτρα στα οποία υπήρχε εξαρχής συμφωνία, αφορούν την αύξηση των δαπανών για τη μετανάστευση στα 34 δισ. ευρώ τη περίοδο 2021-2027 από 13 δισ. ευρώ που είναι τώρα. Επειτα, την ενίσχυση της συνεργασίας της ΕΕ με τη Λιβύη και τέλος την ενίσχυση της ακτοφυλακής που περιφρουρεί τα θαλάσσια σύνορα των κρατών-μελών.
