Αν θελήσει κανείς να «διαβάσει» τα όσα συμφωνήθηκαν στο Λουξεμβούργο, στη διάρκεια του χθεσινού Eurogroup που κατέληξε σε συμφωνία για το ελληνικό χρέος, το συμπέρασμα στο οποίο θα καταλήξει είναι ότι πρόκειται για έναν συμβιβασμό με εκατέρωθεν υποχωρήσεις.
Η Γερμανία, όπως πάντα, έδωσε τον τόνο, παζάρεψε σκληρά και έβαλε τελικά τη σφραγίδα της στη συμφωνία, που δεν επέτρεψε να υλοποιηθεί αυτό που επιδίωκε η Ελλάδα, δηλαδή η οριστική διευθέτηση του ελληνικού χρέους -όσο κι αν η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να πείσει στο εσωτερικό της χώρας για το αντίθετο.
Η οριστική διευθέτηση του ελληνικού χρέους μετατέθηκε για το μέλλον και αυτό που επιτεύχθηκε χθες ήταν μια μεσοβέζικη λύση. Το αποδεικνύει άλλωστε και η δήλωση του Μάριο Ντράγκι που έκανε λόγο για «μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα», όπως και η επιφυλακτικότητα της Κριστίν Λαγκάρντ.
Ετσι, μπορεί η συμφωνία να είχε αρκετά θετικά σημεία, όπως είναι η επιμήκυνση των δανείων και η περίοδος χάριτος για 10 χρόνια, καθώς και τα 15 δισ. ευρώ, υπάρχουν όμως και αρκετές «γκρίζες ζώνες».
Ανάμεσά τους η σκληρή εποπτεία, οι τριμηνιαίες αξιολογήσεις από τους θεσμούς και η δυνατότητα για επιβολή νέων μέτρων αν η χώρα αποκλίνει από τους στόχους της, τα υψηλά πλεονάσματα για πολλά ακόμα χρόνια, το γεγονός ότι εξασφαλίζεται η μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους, αλλά όχι και η μακροπρόθεσμη, καθώς επίσης ότι από τη συμφωνία… εξαφανίστηκε το λεγόμενο «γαλλικό κλειδί», δηλαδή ο μηχανισμός ελάφρυνσης του χρέους, που προέβλεπε παρέμβαση για μείωσή του, αν οι ρυθμοί ανάπτυξης ήταν χαμηλότεροι του αναμενομένου.
Αναλυτικά, τα τρωτά σημεία της συμφωνίας είναι τα ακόλουθα:
- Συνοδεύεται από ένα «σκληρό πρόγραμμα μετα-μνημονιακής παρακολούθησης», όπως βαφτίστηκε από όλους τους αξιωματούχους που έκαναν δηλώσεις τη νύχτα, το οποίο συμπεριλαμβάνει τα μέτρα μείωσης του αφορολόγητου και των συντάξεων και προβλέπει τριμηνιαίες αξιολογήσεις από τους θεσμούς, οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα να ζητούν και νέα μέτρα, αν η Ελλάδα αποκλίνει από το στόχο για τη διατήρηση πρωτογενούς πλεονάσματος 3,5% ως το 2022. Το πρόγραμμα αυτό έχει συμπτυχθεί σε ένα κείμενο δύο σελίδων αλλά είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν και αναλυτικότερες εκδοχές με συγκεκριμένες δεσμεύσεις.
- Το ανακοινωθέν του Eurogroup προβλέπει τη διατήρηση πρωτογενούς πλεονάσματος 2,2% του ΑΕΠ για πάρα πολλά χρόνια, από το 2023 ως το 2060. Αυτό ισοδυναμεί με ένα πλαίσιο λιτότητας για δεκαετίες το οποίο θα γίνεται ακόμη πιο δυσβάστακτο αν η Ελλάδα επιστρέψει κάποια στιγμή στην ύφεση.
- Δεν αξιοποιήθηκαν και τα 86 δισ. ευρώ που προβλέπονταν για το τρίτο πρόγραμμα στήριξης και στα οποία η Ελλάδα απέκτησε πρόσβαση λαμβάνοντας πολύ σκληρά μέτρα από τον Ιούλιο του 2015 μέχρι σήμερα. Μετά τη δόση των 15 δισ. ευρώ που εγκρίθηκε τη νύχτα η χώρα μας θα “επιστρέψει” στον ESM περίπου 24 δισ. ευρώ, τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την πλήρη αποπληρωμή των δανείων του ΔΝΤ (περίπου 11 δισ. ευρώ) ή ενός σημαντικού μέρους από τα διμερή δάνεια από το πρώτο πρόγραμμα στήριξης (GLF). Οι παρεμβάσεις αυτές, οι οποίες θα μείωναν περαιτέρω το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους, δεν προχώρησαν τελικά παρότι βρίσκονται στο τραπέζι. Τελικά δόθηκε στην Ελλάδα μόνον ένα μικρό συγκριτικά ποσό (3,3 δισ. ευρώ ως μέρος της δόσης των 15 δισ. ευρώ) για να εξαγοράσει όποτε κρίνει μέρος αυτών των χρεών στο μέλλον.
- Η επιστροφή των κερδών των κεντρικών τραπεζών των κρατών μελών της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) από αγοραπωλησίες ελληνικών ομολόγων, τα λεγόμενα ANFAs και SMPs, θα γίνεται υπό όρους και μόνο αν η Ελλάδα τηρεί τις δεσμεύσεις του “προγράμματος μεταμνημονιακής παρακολούθησης”, ενώ σε παλαιότερα ανακοινωθέντα του Eurogroup (όπως του Νοεμβρίου του 2012) η επιστροφή προβλεπόταν χωρίς όρους.
- Η συμφωνία εξασφαλίζει την μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους, αλλά όχι την μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά του όπως ανέφερε γενική διευθύντρια του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ και αυτό σημαίνει ότι το ΔΝΤ στην έκθεση βιωσιμότητας που θα δημοσιοποιήσει ως το τέλος Ιουλίου θα αναφέρει ότι μακροπρόθεσμα το ελληνικό χρέος είναι μη βιώσιμο.
- Ο γαλλικός μηχανισμός ελάφρυνσης του χρέους που προκάλεσε αίσθηση στο Eurogroup του Ιουνίου του 2017, τέθηκε ουσιαστικά εκτός του πλαισίου της απόφασης. Το λεγόμενο “γαλλικό κλειδί” που θα προέβλεπε μια αυξημένη παρέμβαση για τη μείωση του χρέους αν η Ελλάδα είχε χαμηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης δεν υπάρχει στα μέτρα άμεσης εφαρμογής. Στο ανακοινωθέν υπάρχει μόνο μία αφηρημένη αναφορά για το ενδεχόμενο αξιοποίησής του σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, η οποία ενδεχομένως να μπήκε για λόγους τακτ. Για να μη φαίνεται δηλαδή ότι οι Γερμανοί «αδειάζουν» πλήρως την γαλλική πρόταση.
