Πριν από περίπου ένα μήνα, το FWS είχε αναδημοσιεύσει ένα άκρως εμπεριστατωμένο και διαφωτιστικό άρθρο του «Πρώτου Θέματος» αναφορικά με τη διαμάχη που έχει προκύψει μεταξύ των αδερφών Αγγελόπουλων και της πλευράς του πατέρα τους, Κωνσταντίνου. Η χρήση του όρου «πλευρά» γίνεται σκοπίμως: αν διαβάσετε προσεκτικά το παραπάνω θέμα, θα βγάλετε πολλά συμπεράσματα…
Το παρόν ανάγνωσμα θα είναι μακροσκελές. Μη σας τρομάξει όμως το μέγεθος και το σκρολάρισμα που θα κάνετε μέχρι να φτάσετε στο τέλος. Σας υπόσχομαι πως κάθε αράδα είναι σημαντική και μέσα από προσεκτική ανάλυση προσφέρει τη δυνατότητα εξαγωγής τρομερά χρήσιμων συμπερασμάτων. Κάντε τον κόπο λοιπόν, και φτάστε ως τον επίλογο…
Η συνέντευξη του Κ. Αγγελόπουλου στην «Κ»
Προχτές, δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή της Κυριακής» μια συνέντευξη του Κωνσταντίνου Αγγελόπουλου, το πλήρες κείμενο της οποίας παρατίθεται αυτούσιο, μαζί με τα σχόλια του δημοσιογράφου:
«Ο άνθρωπος πρέπει να μάχεται για το δίκιο του και να αντιστέκεται στην αδικία», σημειώνει χωρίς περιστροφές ο επιχειρηματίας και εφοπλιστής Κωνσταντίνος Αγγελόπουλος, που τις μέρες αυτές περιμένει την απόφαση της Δικαιοσύνης. Απόφαση για το αίτημα δικαστικής συμπαράστασης που έχουν υποβάλει οι γιοι του Παναγιώτης και Γιώργος Αγγελόπουλος επικαλούμενοι, μεταξύ άλλων, «βαρύτατη ψυχοδιανοητική έκπτωση» και μιλώντας για «προστασία των συμφερόντων του που πλήττονται από τους επιτήδειους που τον έχουν κυκλώσει».
Αυτονόητα, ο Κωνσταντίνος Αγγελόπουλος απορρίπτει με μιας όλους αυτούς τους ισχυρισμούς. «Αισθάνομαι πάρα πολύ άσχημα γι’ αυτή την εξέλιξη» σημειώνει αναφερόμενος στην αντιπαράθεση με τα παιδιά του. Ομως, συμπληρώνει, «μη νομίσετε ότι δεν είχα φροντίσει για τη διαδοχή, τα είχα τακτοποιήσει όλα και είχα μεριμνήσει για όλους». Ενώ ο 74χρονος σήμερα επιχειρηματίας ετοιμάζεται, όπως εξηγεί μιλώντας στην «Κ» να υπογράψει τα χαρτιά για να χρηματοδοτηθεί για μία ακόμη φορά η Χαλυβουργική και να καταβληθούν οι μισθοί Δεκεμβρίου και Ιανουαρίου και το δώρο Χριστουγέννων, θυμάται πως όλοι οι εργαζόμενοι στην εταιρεία εθεωρούντο πάντοτε από την οικογένεια «συγγενείς και όχι υπάλληλοι». Δεν έχει όμως αυταπάτες: «Η Χαλυβουργική μπορεί να αξιοποιηθεί αλλά με άλλον τρόπο, όχι ως χαλυβουργία», λέει συνομιλώντας με την «Κ» στο γραφείο του στον δεύτερο όροφο της μεζονέτας του στο Παλαιό Ψυχικό. Ο όμιλος έχει από καιρό στραφεί και στην ποντοπόρο ναυτιλία και σήμερα η Arcadia Shipmanagement, που ανήκει, όπως εξηγεί, κατά ένα τρίτο σε αυτόν και κατά ένα τρίτο στο κάθε ένα από τα δύο του παιδιά, είναι μία από τις μεγαλύτερες ελληνικές ναυτιλιακές. «Στον χώρο της ναυτιλίας μπορείς ελεύθερα να υλοποιείς όλα όσα σκέφτεσαι, χωρίς εμπόδια από το κράτος», σχολιάζει.
– Από την εποχή του Μεσοπολέμου, οπότε και ιδρύθηκε από τον παππού σας Θεόδωρο η εμπορική εταιρεία που μετεξελίχθηκε στη Χαλυβουργική, αλλά και πολύ πιο πριν έως σήμερα, η ιστορία της οικογενείας σας συμπίπτει με μεγάλες αλλά και δύσκολες στιγμές της χώρας. Ποιες ήταν οι καθοριστικότερες για τον όμιλο και πώς αυτός συνέδραμε την εθνική προσπάθεια;
– Η ιστορία της Χαλυβουργικής είναι πράγματι αλληλένδετη με την ιστορία της χώρας. Από το πρώτο εργοστάσιο στην οδό Πειραιώς, όπου φτιάχνονταν σύρματα για καρφιά και πέταλα, μέχρι την ίδρυση του εργοστασίου στην Ελευσίνα και την τοποθέτηση των πρώτων ηλεκτρικών κλιβάνων, η συνδρομή της Χαλυβουργικής στην εθνική προσπάθεια ανασυγκρότησης της χώρας ιδίως μετά το 1950 είναι καθοριστική, αφού η Ελλάδα είχε δική της παραγωγή σε χάλυβα για όλα τα μικρά και μεγάλα έργα που ξεκίνησαν την δεκαετία του ’50 και άλλαξαν το πρόσωπο της πατρίδας. Από τη δεκαετία του 1960, που ξεκίνησε τη λειτουργία της πρώτης υψικαμίνου μέχρι τη δεκαετία του 1980, η Χαλυβουργική διέθετε τη μοναδική υψικάμινο στη χώρα και αποτελούσε έναν από τους σημαντικότερους εργοδότες στην Ελλάδα. Τα χρόνια αυτά της ακμής, η Χαλυβουργική είχε τεράστιες εξαγωγές και αποτελούσε το κόσμημα της βιομηχανίας στην Ελλάδα, διότι όχι μόνο απασχολούσε πάρα πολλούς υπαλλήλους, αλλά όλοι οι εργαζόμενοι στην εταιρεία εθεωρούντο από τους ιδιοκτήτες συγγενείς και όχι υπάλληλοι. Ημασταν όλοι μια μεγάλη οικογένεια.
– Η δολοφονία του θείου σας Δημήτρη Θ. Αγγελόπουλου έμοιασε τότε συντριπτική για την περαιτέρω πορεία του ομίλου, αλλά ο πατέρας σας Παναγιώτης Θ. Αγγελόπουλος μεγέθυνε περαιτέρω τις επιχειρήσεις σας. Ποιες ήταν οι καθοριστικές στιγμές και ποιες οι καίριες αποφάσεις του κατά τη γνώμη σας;
– Πράγματι, η δολοφονία του θείου μου το 1986 ήταν ένα πραγματικό σοκ για την οικογένεια, αλλά δεν επιτρέψαμε να μας διαλύσει. Εγώ τότε ήμουν 41 χρόνων και είχα αφοσιωθεί στις επιχειρήσεις με ιδιαίτερο ζήλο και όραμα. Κατ’ ουσίαν το βάρος της απώλειας του θείου μου έπεσε στις δικές μου πλάτες, καθώς έμεινα να διευθύνω μόνος τη Χαλυβουργική και μάλιστα σε μια κρίσιμη στιγμή, καθώς η χαλυβουργία αντιμετώπιζε τότε πάλι κρίση, όπως και τώρα. Την εποχή εκείνη η οικογένεια κοίταξε να αναπτύξει τις επιχειρήσεις και τις επενδύσεις της στο εξωτερικό, οι οποίες ήταν κερδοφόρες για εμάς. Μετά τον θάνατο του πατέρα μου συνέχισα τις επενδύσεις στη Χαλυβουργική και έχω δαπανήσει από προσωπικά χρήματα τεράστια χρηματικά ποσά. Οι καίριες αποφάσεις που λάβαμε ο πατέρας μου και εγώ για τη Χαλυβουργική είχαν σχέση με το επιχειρηματικό μας όραμα και με την απόφασή μας να διαθέσουμε τεράστια χρηματικά ποσά για επενδύσεις στην Ελλάδα στη Χαλυβουργική, ποσά που είχαμε κερδίσει από άλλες επιχειρηματικές δραστηριότητες
– Ποιον θεωρείτε τον πρώτο επιφανή Αγγελόπουλο;
– Αναμφισβήτητα ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄, κατά κόσμον Γεώργιος Αγγελόπουλος, που ξεκίνησε από τη Δημητσάνα και κατέληξε να μαρτυρήσει απαγχονισμένος το 1821 στην πύλη του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Πόλη. Από εκεί κρατούν οι ιδιαίτεροι δεσμοί της οικογένειάς μας με το Πατριαρχείο. Ο πατέρας μου έχει ανακαινίσει το σπίτι του Πατριάρχη Γρηγορίου στη Δημητσάνα. Λόγω της βαθιάς του πίστης στην Ελλάδα και στη θρησκεία αλλά και λόγω της ιδιαίτερης αυτής ιστορίας της οικογενείας μας, ο πατέρας μου ανέλαβε επί πατριαρχίας του Δημητρίου το μεγάλο έργο της αποκατάστασης του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Κωνσταντινούπολη. Ενα άλλο έργο που κάναμε στη μνήμη του αδικοχαμένου θείου μου Δημήτρη είναι η ανοικοδόμηση του Ιερού Ναού του Αγίου Δημητρίου στη Ζυρίχη. Τα εγκαίνια του ναού έγιναν το 1995 από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο.
– Η οικογένειά σας όμως ασχολήθηκε και με την πολιτική, σωστά;
– Ο θείος μου Αγγελος Αγγελόπουλος, ο ακαδημαϊκός, συμμετείχε μαζί με τον Σβώλο και με τον γιατρό Κόκκαλη ως υπουργός επί των Οικονομικών στην Κυβέρνηση του Βουνού και στη μεταπολίτευση χρημάτισε διοικητής της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος. Συγκινήθηκα πολύ όταν πρόσφατα με κάλεσε ο κ. Κουτσούμπας στον Περισσό και μου επέδειξε τους φακέλους του θείου μου με διάφορα έγγραφα από εκείνη την εποχή. Οι φάκελοι αυτοί διασώθηκαν από τη νεροποντή που κόντεψε να καταστρέψει όλο το ιστορικό αρχείο του ΚΚΕ προ κάποιων ετών.
– Ποια στιγμή θυμάστε πιο έντονα από τα παιδικά σας χρόνια σε σχέση με τις δουλειές της οικογενείας;
– Ημουν επτά ετών όταν ξεκίνησαν τα σκαψίματα για το εργοστάσιο της Χαλυβουργικής. Θυμάμαι ότι ο πατέρας μου έλειπε στο εξωτερικό και είχα πάει στην Ελευσίνα με τον θείο μου τον Δημήτρη. Επίσης θυμάμαι το 1961 την τελετή που ο πρόεδρος της κυβερνήσεως Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο μεγάλος, έβαλε τον θεμέλιο λίθο στην πρώτη υψικάμινο στη Χαλυβουργική. Αργότερα ως φοιτητής πήγαινα κάθε μέρα στη Χαλυβουργική και γύρναγα καθημερινά όλο το εργοστάσιο. Γνώριζα κάθε γωνία του και κάθε εργαζόμενο. Την εποχή εκείνη ο θείος μου Δημήτρης δούλευε στα γραφεία και ο πατέρας μου Παναγιώτης στην υψικάμινο. Ολη μου η ζωή είναι συνυφασμένη με αναμνήσεις από τη Χαλυβουργική. Θυμάμαι επίσης την τελετή εγκαινίων, όταν ο βασιλιάς Παύλος άναψε για πρώτη φορά τη φλόγα στην υψικάμινο, που ήταν η πρώτη υψικάμινος στην Ελλάδα.
27 Μαΐου 1974. O πατριάρχης της οικογενείας Παναγιώτης Αγγελόπουλος ανάβει τη φλόγα στην υψικάμινο (ύστερα από μακρά περίοδο συντήρησης και επισκευής), παρουσία του υιού του Κωνσταντίνου, ο οποίος κρατάει στην αγκαλιά τον μικρό Παναγιώτη Αγγελόπουλο.
– Σχολείο τελειώσατε εδώ;
– Ναι. Τελείωσα το Κολλέγιο και σπούδασα στην ΑΣΟΕΕ. Μετά συνέχισα σπουδές στην Ελβετία, αλλά γύρισα εγκαίρως για να δουλέψω στις οικογενειακές επιχειρήσεις.
– Οι ναυτιλιακές σας δραστηριότητες εδώ και πολλά πολλά χρόνια έχουν μεγεθυνθεί περισσότερο από τις υπόλοιπες. Είναι η εξωστρεφής φύση τους ο λόγος, δηλαδή η απουσία παρεμβάσεων από το κράτος ή επιλογή σας;
– Η οικογένειά μας είχε επενδύσει στη ναυτιλία πολλά χρόνια πριν ξεκινήσω τη δική μου ναυτιλιακή εταιρεία. Η δική μου προσωπική ενασχόληση με τη ναυτιλία ξεκίνησε με την ίδρυση της Arcadia με πέντε πλοία το 1998, που έφτασε να διαχειρίζεται πάνω από τριάντα πλοία. Ο λόγος που η ναυτιλία ήκμασε και ακμάζει είναι ότι δραστηριοποιείται έξω από την Ελλάδα. Στον χώρο της ναυτιλίας μπορείς ελεύθερα να υλοποιείς όλα όσα σκέφτεσαι με το μυαλό σου, χωρίς εμπόδια από το κράτος.
– Τι σας έκανε να επενδύσετε στη ναυτιλία; Ηταν εύκολο;
– Οχι. Απαιτεί τόλμη και μεγάλα κεφάλαια. Επίσης απαιτεί γρήγορες αποφάσεις και ταχείες κινήσεις. Να σημειώσω ότι τα χρόνια 1998 και 1999 ήταν πολύ δύσκολα χρόνια για τη ναυτιλία, αλλά εγώ είχα διακρίνει ότι ο μόνος χώρος που μπορούσε ένας επιχειρηματίας να ασκήσει ελεύθερα και χωρίς κρατικούς περιορισμούς τη δραστηριότητά του ήταν η ναυτιλία. Γι’ αυτό τον λόγο τα δύο πρώτα χρόνια μετά την ίδρυση της Arcadia δαπάνησα περίπου 90 εκατ. δολάρια για να ναυπηγήσω πολλά πλοία. Το μυστικό για την επιχειρηματική μου επιτυχία στη ναυτιλία είναι ότι πίστευα στην επιχειρηματική ελευθερία που δίνει και τόλμησα να επενδύσω πάρα πολύ μεγάλα ποσά. Βεβαίως, τα τελευταία χρόνια η παγκόσμια οικονομική κρίση είναι παρατεταμένη και αυτό επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη ναυτιλία.
– Μπορεί η ελληνική οικονομία και επί του προκειμένου η βαριά της βιομηχανία όπως η χαλυβουργία να ξαναγίνει ανταγωνιστική;
– Οχι. Και ο λόγος είναι ότι δεν χτίζονται σπίτια. Για να λειτουργήσει η χαλυβουργία πρέπει να αρχίσουν πάλι να χτίζονται σπίτια και να γίνονται μεγάλα έργα. Αυτό δεν προβλέπεται να συμβεί στα επόμενα χρόνια. Αλλά και στην Ευρώπη η κατάσταση δεν είναι διαφορετική. Και ο Mittal αναγκάστηκε να κλείσει πολλά εργοστάσιά του στην Ευρώπη, στην Ισπανία, στη Γαλλία, στο Βέλγιο αλλά και στη νοτιοανατολική Ευρώπη.
– Με δεδομένη τη σημερινή κατάσταση της Χαλυβουργικής, που βαρύνεται με τραπεζικά χρέη της τάξεως των 410 εκατ., μπορεί να «ξαναπάρει εμπρός»; Ή απλώς θα την κλείσετε; Εχει εντέλει νόημα η οικονομική της χρηματοδότηση και ποια είναι η πρότασή σας προς τις πιστώτριες τράπεζες;
– Η Χαλυβουργική αντιμετώπισε τα τελευταία χρόνια την τεράστια πτώση στην οικοδομική δραστηριότητα και στην εκπόνηση και κατασκευή μεγάλων δημόσιων έργων. Σε αυτό πρέπει να προστεθούν η υψηλή τιμή για την ενέργεια καθώς και η τιμή του ίδιου του σκραπ. Για να καταλάβετε, να σας δώσω σύγκριση όγκων πωλήσεων μεταξύ των ετών 2011 και 2016. Οι πωλήσεις της εταιρείας το 2011 ήταν 388.000 τόνοι και το 2016 ήταν 9.608 τόνοι. Αντιλαμβάνεσθε και την τραγική πτώση του τζίρου. Αυτά τα χρόνια έβαλα από προσωπικά αποθέματα σημαντικά χρηματικά ποσά για να μπορέσω να διατηρήσω σε στοιχειώδη λειτουργία την εταιρεία. Αυτό όμως δεν μπορεί να συνεχιστεί διότι δεν εξυπηρετεί κανέναν και πολύ περισσότερο τους εργαζομένους. Η Χαλυβουργική μπορεί να αξιοποιηθεί αλλά με άλλον τρόπο, όχι ως χαλυβουργία. Πρέπει να αναζητήσει νέα δραστηριότητα και να κάνει νέα αρχή. Δεν υπάρχει σήμερα οπουδήποτε στον κόσμο τράπεζα που να δέχεται να χρηματοδοτήσει μια χαλυβουργία. Ο μόνος λόγος για τον οποίο η εταιρεία παραμένει εν ζωή είναι για την προστασία των εργαζομένων. Διαφορετικά θα είχε κλείσει προ πολλού.
– Μια μελέτη της Alvarez & Marsal που ζήτησαν οι τράπεζες έδειξε πλεονάζουσα παραγωγική δυναμικότητα στη χώρα. Δεν χωράνε, λένε τραπεζίτες, και Αγγελόπουλος και Μάνεσης και Στασινόπουλος στον κλάδο. Συμμερίζεστε τις εκτιμήσεις αυτές;
– Ασφαλώς. Εγώ το είχα δει ήδη από το 2008. Το 2012 το ήξεραν πλέον όλοι. Οπως είπα, το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι η έλλειψη έργων που έριξαν τη ζήτηση σχεδόν στο μηδέν. Σε αυτά πρέπει να προστεθεί και η έλλειψη ευελιξίας όσον αφορά το προσωπικό. Η εργατική νομοθεσία στην Ελλάδα, σε αντίθεση με την Αμερική, πνίγει τις επιχειρήσεις με την πρώτη δυσκολία.
Τα παιδιά μου έκαναν πράγματα που δεν έπρεπε να γίνουν
– Σας άλλαξε η ασθένεια;
– Ασφαλώς. Oταν, προ πολλών ετών, μου είπαν ότι σε λίγα χρόνια δεν θα περπατώ και δεν θα οδηγώ, ξεκίνησα να κάνω όλα όσα είχα ονειρευθεί. Εκανα μεγάλα ταξίδια στο εξωτερικό, θέλησα να γευθώ τη ζωή στον πιο δυνατό βαθμό. Διαγνώσθηκα, βλέπετε, σε πολύ νεαρή ηλικία, με μια σπάνια αρθρίτιδα που δυσκόλευε την κινητικότητά μου. Από την πρώτη στιγμή δεν το έβαλα κάτω. Πέρασα μια ολόκληρη ζωή παλεύοντας για να βγω από την ασθένεια. Επισκέφθηκα τους πιο εξειδικευμένους γιατρούς σε όλο τον κόσμο. Δοκίμασα φάρμακα που την εποχή εκείνη ήταν απαγορευμένα γιατί δεν είχαν ακόμη δοκιμασθεί. Ταξίδεψα κρυφά από όλους μόνος μου με έναν σκαραβαίο στην Ελβετία και έκανα εγχείρηση για να μου βάλουν βίδες τιτανίου, την εποχή που ήταν ακόμη απαγορευμένες στην Αμερική. Γενικά ήμουν άφοβος απέναντι στην ασθένεια και αυτό με αντάμειψε. Οι εγχειρήσεις αυτές και τα φάρμακα με ανακούφισαν σημαντικά και διευκόλυναν τη ζωή μου.
– Εχετε χόμπι;
– Αγαπάω την κλασική μουσική. Είναι φίλος μου ο Ρικάρντο Μούτι και με καλεί σε όλες τις παραστάσεις του παντού στον κόσμο. Πηγαίνω όπου μπορώ. Τελευταία φορά είχαμε πάει τον περασμένο Μάιο να τον ακούσουμε με τη σύζυγό μου στη Γενεύη.
– Δυστυχώς οι οικογενειακές έριδες δεν είναι ξένες στην οικογένειά σας. Η προ αρκετών ετών σύγκρουσή σας με τον αδελφό σας είναι τέτοια περίπτωση. Κοιτώντας σήμερα πίσω σε εκείνες τις ημέρες, και παλαιότερα ίσως, τι θα κάνατε διαφορετικά αν μπορούσατε;
– Τίποτα. Ο άνθρωπος πρέπει να μάχεται για το δίκιο του και να αντιστέκεται στην αδικία.
– Οπως και τότε, έτσι και σήμερα έχετε απέναντί σας μέλη της οικογενείας σας, και μάλιστα τα ίδια σας τα παιδιά. Ανεξαρτήτως δικαίου και αδίκου –που για τους τρίτους είναι δύσκολο να το διαπιστώσουν– σε αυτή τη διαμάχη, γιατί δεν επιλέξατε να κλείσετε νωρίτερα τα περιουσιακά αυτά ζητήματα που, αν δεν απατώμαι, δηλητηρίασαν τις σχέσεις σας;
– Αισθάνομαι πάρα πολύ άσχημα για αυτή την εξέλιξη. Αλλά μη νομίσετε ότι δεν είχα φροντίσει για τη διαδοχή. Τα είχα τακτοποιήσει όλα και είχα μεριμνήσει για όλους. Αλλά η ζωή τα φέρνει αλλιώς, και τα παιδιά μου έκαναν πράγματα που δεν έπρεπε να γίνουν. Είχα διαβάσει σε ένα βιβλίο, και είναι σωστό, ότι σε μια οικογένεια η πρώτη γενιά δημιουργεί, η δεύτερη συντηρεί και η τρίτη τα χάνει.
– Ποια είναι η συμβουλή που θα δίνατε σήμερα, ύστερα από όσα έχετε ζήσει, σε άλλους πατέρες ή αδέλφια που βιώνουν ή φοβούνται μήπως βιώσουν τέτοιες οικονομικές ενδοοικογενειακές έριδες;
– Τα παιδιά πρέπει να ακούν και να σέβονται τους γονείς. Τίμα την πατρίδα σου και την οικογένειά σου. Εγώ πάντα σεβόμουν τον πατέρα μου. Ακόμη και όταν συγκρούστηκα με τον αδελφό μου για τη διανομή της περιουσίας, είπα στον πατέρα μου «κάνε τη διανομή όπως θέλεις εσύ».
– Ποιος Αγγελόπουλος ήταν αλήθεια ο πρώτος που αγάπησε τον Ολυμπιακό; Τι χρειάζεται σήμερα η ομάδα μπάσκετ για να επιστρέψει και πάλι στην πρώτη θέση του πρωταθλήματος;
– Την απόκτηση του Ολυμπιακού την ήθελαν τα παιδιά μου. Εγώ δεν είχα πάει ποτέ στο γήπεδο και δεν γνώριζα από αυτά. Ωστόσο, χαιρόμουν και χαίρομαι για τις επιτυχίες της ομάδας. Θυμάμαι ακόμη την ημέρα που είχε έρθει ο Κόκκαλης στα γραφεία της Χαλυβουργικής και δώσαμε τα χέρια για να αποκτήσουμε τον Ολυμπιακό. Μάλιστα, ίσως δεν είναι ευρύτερα γνωστό ότι υπήρχαν τότε σκέψεις να ασχοληθούμε και με το ποδόσφαιρο, αλλά έμειναν στα χαρτιά».
Η απάντηση των Παναγιώτη και Γιώργου Αγγελόπουλου
Η αντίδραση των αδερφών Αγγελόπουλων στη συνέντευξη που δημοσιεύτηκε, ήρθε κάμποσες ώρες αργότερα:
«Η σημερινή «συνέντευξη» που υποτίθεται ότι έδωσε ο πατέρας μας στη εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, ενώ εκκρεμεί και αναμένεται η έκδοση της απόφασης στη δίκη για τη θέση του σε δικαστική συμπαράσταση, μας προκαλεί έκπληξη και οργή.
Από το – πλήρως αναληθές – περιεχόμενο της συνέντευξης προκύπτει ξεκάθαρα ότι η κατασκευή της αποσκοπεί αποκλειστικά αφενός στην άσκηση αθέμιτης επιρροής ενόψει της δικαστικής απόφασης που πρόκειται να εκδοθεί και αφετέρου στην ουσιαστική προαναγγελία του κλεισίματος της Χαλυβουργικής.
Στους επίδοξους σφετεριστές της περιουσίας του πατέρα μας που την επινόησαν, υπενθυμίζουμε ότι, για λόγους που έχουν διαγνωσθεί από τα πλέον αρμόδια πρόσωπα, είναι αντικειμενικώς αδύνατο να έχει δοθεί οποιαδήποτε συνέντευξη από τον ίδιο και μάλιστα προφορικά.
Είναι σαφές, επομένως, ότι δόθηκε με μορφή ήδη συντεταγμένου εγγράφου προς την εφημερίδα, για την οποία δημιουργείται μείζον θέμα».
Η ανταπάντηση – θέση της «Καθημερινής»
Ο Ηλίας Μπέλλος, ο δημοσιογράφος που συνέταξε το κείμενο της συνέντευξης με τον Κ. Αγγελόπουλο, απάντησε λίγη ώρα αργότερα στους αδερφούς Αγγελόπουλους μέσα από την ηλεκτρονική ιστοσελίδα της «Καθημερινής». Και αυτό το κείμενο παρατίθεται αυτούσιο:
«Τετάρτη 12 Δεκεμβρίου στις 10:30 το πρωί συναντηθήκαμε με τον κ. Κωνσταντίνο Αγγελόπουλο στο σπίτι του στην οδό Διαδόχου Παύλου στον αριθμό 17 στο Παλαιό Ψυχικό. Στο πάνω όροφο της μεζονέτας που διαμένει ο επιχειρηματίας, στο μικρό γραφείο που έχει με θέα στα πεδινά του Ψυχικού, παραχώρησε τη συνέντευξη που δημοσίευσε η Καθημερινή. Η συζήτηση κράτησε επί δυόμιση και πλέον ώρες λόγο (σ.σ. διατηρήθηκε το ορθογραφικό λάθος, ακριβώς όπως δημοσιεύτηκε) των ομολογουμένων, και στην ίδια την συνέντευξη από τον επιχειρηματία, προβλημάτων στην κινητικότητα και την ομιλία του.
Η εφημερίδα και εγώ προσωπικά, χωρίς ασφαλώς να έχουμε καμία πρόθεση να εμπλακούμε στην ενδοοικογενειακή διένεξη, αξιολογήσαμε ως σημαντικό να επιδιώξουμε αυτή τη συνέντευξη με σκοπό να διακριβώσουμε δημοσιογραφικά τα σχέδια του επιχειρηματία για την βαρυνόμενη με μη εξυπηρετούμενα χρέη άνω των 410 εκατομμυρίων ευρώ Χαλυβουργική.
Επιπλέον η συνέντευξη επιδιώχθηκε και για να διαπιστώσουμε κατά πόσον μπορούμε να λάβουμε απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά από τον ίδιο τον κ. Κωνσταντίνο Π. Αγγελόπουλο αυτοπροσώπως και όχι δια συνεργατών του. Και έτσι και έγινε.
Με λύπη μας διαβάζουμε πως τα παιδιά του κ.κ. Γιώργος και Παναγιώτης Αγγελόπουλος αμφισβήτησαν τόσο τη δημοσιογραφική μας δεοντολογία όσο και τις προθέσεις μας μιλώντας για «κατασκευασμένη συνέντευξη» που «δόθηκε με μορφή ήδη συντεταγμένου εγγράφου προς την εφημερίδα, για την οποία δημιουργείται μείζον θέμα».
Πληροφορούμε λοιπόν κάθε ενδιαφερόμενο πως: η συνέντευξη έγινε προφορικά, δια ζώσης και μαγνητοφωνήθηκε και φωτογραφήθηκε. Αποσπάσματά της μπορεί ο κάθένας να ακούσει στα αναρτημένo εδώ αρχείo.
Ασφαλώς και η εφημερίδα ήταν είναι και παραμένει ανοιχτή στην άποψη όλων των εμπλεκόμενων. Υπενθυμίζει όμως πως προ τεσσάρων εβδομάδων σε επικοινωνία της με στενούς, κορυφαίους συνεργάτες της Χαλυβουργικής και της πλευράς των κ.κ. Γιώργου και Παναγιώτη Αγγελόπουλου, για τους ίδιους δημοσιογραφικούς λόγους, το ραντεβού που κλείστηκε, ακυρώθηκε όχι με υπαιτιότητα της εφημερίδας.
Σε κάθε περίπτωση δεν επιτρέπουμε να αμφισβητείται η αξιοπιστία ούτε της εφημερίδας ούτε του υπογράφοντος. Επιφυλάσσομαι, λοιπόν, παντός νομίμου δικαιώματός μου έναντι όποιων αμφισβήτησαν ή αμφισβητούν την επαγγελματική μου ευσυνειδησία, ανεξαρτησία και ακεραιότητα και επιχειρούν να αμαυρώσουν την εικοσιπεντάχρονη πορεία μου στον χώρο της δημοσιογραφίας».
Το «αποδεικτικό στοιχείο» της συνέντευξης
Ως αποδεικτικό στοιχείο για την ύπαρξη της συνέντευξης, η ηλεκτρονική σελίδα της «Καθημερινής» παρέθεσε ένα μικρό ηχητικό απόσπασμα, το οποίο ανέβηκε στο youtube:
ΤΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΣΟΒΑΡΟΤΑΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΑ
Κανείς εκτός του στενού κύκλου της οικογένειας των Αγγελόπουλων δεν μπορεί να έχει ξεκάθαρη άποψη για το τι ισχύει και τι εξελίσσεται εντός αυτού. Πόσο μάλλον ένας άνθρωπος σαν τον υπογράφοντα που τον Κ. Αγγελόπουλο τον έχει δει μονάχα στην οθόνη της τηλεόρασης και του υπολογιστή.
Μετά από κάποια χρόνια εμπειρίας σε αυτό το κυριολεκτικά ρημαγμένο (τουλάχιστον στην Ελλάδα) επάγγελμα που λέγεται δημοσιογραφία, έμαθα να ψάχνω απαντήσεις στα κίνητρα και στις λεπτομέρειες. Κυρίως όμως, πείστηκα μέσα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα πως ειδικά στα ΜΜΕ ευρείας απήχησης, δε γράφεται τίποτε τυχαία. Μια παράλειψη μπορεί και να έχει συμπτωματικό χαρακτήρα. Σπανίως, αλλά μπορεί. Ό,τι γράφεται όμως, ποτέ μα ποτέ δεν είναι τυχαίο…
Ο Ολυμπιακός μπήκε «ξαφνικά» στην κουβέντα
Πριν από τρεις εβδομάδες, το FWS έγραψε για την όχι και τόσο συμπτωματική επιλογή της Nova να χτυπήσει κάτω από τη ζώνη τους Αγγελόπουλους με ένα δημοσίευμα που προβλήθηκε ακόμα και μέσω της σελίδας της εκπομπής Super Euroleague στο Facebook. Στην ερώτηση που τέθηκε από τον Inspector Campbell για το τι σχέση έχει μια τοποθέτηση για την Χαλυβουργική με την Ευρωλίγκα και συνολικά με ένα αμιγώς αθλητικό σάιτ όπως το novasports.gr, απάντηση δεν πήραμε. Το χειρότερο όμως ήταν η «παράλειψη» ανάρτησης της απάντησης των Αγγελόπουλων, που ήταν και το γεγονός το οποίο ενεργοποίησε τα αντανακλαστικά του «Επιθεωρητή»…
Μέχρι και τη δημοσίευση της συνέντευξης της Κυριακής, ο Ολυμπιακός απουσίαζε από οποιαδήποτε κουβέντα στην ενδοοικογενειακή διαμάχη, απλούστατα επειδή δεν υπήρχε κανένας απολύτως λόγος να εμπλακεί. Και «ξαφνικά», ο σύλλογος μπήκε κι αυτός στο κάδρο. Με δεδομένα τα όσα έγραψα πιο πάνω περί συμπτώσεων, προφανώς και δεν έγινε τυχαία αυτή η αναφορά. Τη σκοπιμότητά της μπορεί να την ερμηνεύσει ο καθένας κατά το δοκούν…
Ηχητικό ντοκουμέντο: Αποδεικτικό στοιχείο ή αυτογκόλ;
Αν δεν ακούσατε προσεκτικά το σύντομο ηχητικό απόσπασμα που παρατέθηκε, σας παρακαλώ να το κάνετε τώρα προτού συνεχίσετε την ανάγνωση. Κυρίως επειδή μέσω αυτού προκύπτουν ζητήματα που οδηγούν τον καθένα στα δικά του συμπεράσματα.
Καταρχάς, προσέξτε τις διατυπώσεις του κυρίου Αγγελόπουλου. Θα παρατηρήσετε πως – πέραν της δεδομένης δυσκολίας που αντιμετωπίζει στην εκφορά λόγου από τη φρικτή ασθένεια που αντιμετωπίζει εδώ και πολλά χρόνια – υπάρχει μια ξεκάθαρη απλοϊκότητα στις εκφράσεις που χρησιμοποιεί, ακόμα και στις λιγότερο σύνθετες. Ειδικά εκεί που μιλάει για «μπάλα», αλλά και στο ασύντακτο «μεταξύ παιδιά και πατέρα», αντιλαμβάνεσαι πολλά: δεν πρόκειται απλώς για δυσχέρεια άρθρωσης λόγου, αλλά για συνολικότερη αδυναμία έκφρασης. Το αν αυτή προέρχεται από σωματική ή πνευματική – όπως ισχυρίζονται εδώ και καιρό οι αδερφοί Αγγελόπουλοι – αδυναμία, μονάχα από εξειδικευμένους γιατρούς μπορεί να απαντηθεί στοιχειοθετημένα.
Δεν μιλάμε για κάποιον… «τυχάρπαστο» ηλικιωμένο που δεν είχε την ευκαιρία και τη δυνατότητα να βγάλει έστω το Δημοτικό, αλλά για έναν πολύ μορφωμένο άνθρωπο και πανίσχυρο επιχειρηματία. Για το υψηλότατο επίπεδο του οποίου μάλιστα, έχω κάμποσες μαρτυρίες φυλαγμένες στη μνήμη μου από τον αείμνηστο Θεόδωρο Νικολαΐδη, ο οποίος μεταξύ άλλων μου είχε διηγηθεί και το πόσο φανατικοί Ολυμπιακοί ήταν ο Παναγιώτης και ο Γιώργος Αγγελόπουλος από την παιδική τους ηλικία κιόλας. Τότε που τους πρωτογνώρισε μέσω του ίδιου του Κωνσταντίνου ενόσω βρίσκονταν άπαντες στη Μύκονο για διακοπές…
Οι διατυπώσεις που ακούγονται στο ηχητικό απόσπασμα λοιπόν, δεν παρατίθενται πουθενά στο δημοσιευμένο κείμενο. Και βέβαια, δεν παρατίθενται ούτε οι ερωτήσεις του συναδέλφου, τουλάχιστον με τη μορφή που ακούγονται στο ηχητικό. Αντιθέτως, οι διατυπώσεις του είναι εξαιρετικά απλοϊκές, σα να απευθύνονται σε άνθρωπο με πολύ κατώτερο πνευματικό επίπεδο από αυτό του Κωνσταντίνου Αγγελόπουλου.
Η πρώτη «απάντηση» του κ. Αγγελόπουλου ας πούμε ότι παρατέθηκε «νοηματικά» στο παρακάτω απόσπασμα, αν και η ερώτηση που ακούγεται δεν ομοιάζει ούτε στο περιεχόμενο, ούτε και στη διατύπωση αυτής που δημοσιεύτηκε γραπτώς. Το αυτό ισχύει και για την απάντηση βεβαίως:
«Όπως και τότε, έτσι και σήμερα έχετε απέναντί σας μέλη της οικογενείας σας, και μάλιστα τα ίδια σας τα παιδιά. Ανεξαρτήτως δικαίου και αδίκου –που για τους τρίτους είναι δύσκολο να το διαπιστώσουν– σε αυτή τη διαμάχη, γιατί δεν επιλέξατε να κλείσετε νωρίτερα τα περιουσιακά αυτά ζητήματα που, αν δεν απατώμαι, δηλητηρίασαν τις σχέσεις σας;
-Αισθάνομαι πάρα πολύ άσχημα για αυτή την εξέλιξη. Αλλά μη νομίσετε ότι δεν είχα φροντίσει για τη διαδοχή. Τα είχα τακτοποιήσει όλα και είχα μεριμνήσει για όλους. Αλλά η ζωή τα φέρνει αλλιώς, και τα παιδιά μου έκαναν πράγματα που δεν έπρεπε να γίνουν. Είχα διαβάσει σε ένα βιβλίο, και είναι σωστό, ότι σε μια οικογένεια η πρώτη γενιά δημιουργεί, η δεύτερη συντηρεί και η τρίτη τα χάνει».
Παρότι δεν έχω καμία πρόθεση να αμφισβητήσω τη συνέντευξη και πολύ περισσότερο τον επαγγελματισμό του εξαίρετου συναδέλφου, δεν μπορώ να μην εκφράσω μια εύλογη απορία. Πως γίνεται ένας άνθρωπος που δυσκολεύεται τόσο πολύ στο να αρθρώσει ακόμα και την απλούστερη πρόταση (με εξίσου απλουστευμένο λεξιλόγιο, πέραν των όποιων συντακτικών λαθών), να έχει προβεί σε τόσο μακροσκελείς και άψογα δομημένες διατυπώσεις, έστω και στο διάστημα των δυόμισι ωρών όπως αναφέρεται;
Το να ρετουσάρεις κάποια μικρολαθάκια του προφορικού λόγου κατά τη μεταφορά του στον γραπτό, είναι κάτι συνηθισμένο και εν πολλοίς προβλεπόμενο. Στην προκειμένη περίπτωση όμως, ακούγονται αποσπάσματα που δεν έχουν καμία ομοιότητα με το δημοσιευμένο κείμενο. Συνεπώς, η απορία μεγαλώνει: η συνέντευξη που δημοσιεύτηκε αποτελεί «ερμηνεία» και «απόδοση» των όσων τυχόν είπε ο κύριος Αγγελόπουλος ή μεταφέρει αυτούσια τα λεγόμενά του;