Με χαμηλές προσδοκίες, που έσπευσε να τις χαμηλώσει ακόμα περισσότερο μέσω ανάρτησής του στο twitter ο Αμερικανός πρόεδρος, συναντώνται σήμερα στις 13:15 (ώρα Ελλάδας) στο Ελσίνκι ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Βλαντίμιρ Πούτιν.
Στο επίκεντρο της συζήτησης θα βρεθούν οι διμερείς σχέσεις, η καταγγελλόμενη εμπλοκή της Ρωσίας στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές, τα πυρηνικά όπλα, το Συριακό και το ουκρανικό μεταξύ άλλων θεμάτων.
Παράλληλα, η συνάντηση πραγματοποιείται στη σκιά της… φωτιάς που άναψε στις σχέσεις Ουάσινγκτον-Μόσχας η απέλαση των δύο Ρώσων διπλωματών από το ελληνικό έδαφος, καθώς οι ΗΠΑ έσπευσαν να στηρίξουν την ελληνική πλευρά η Ρωσία να την κατηγορήσει ότι ακολουθεί την πολιτική της Δύσης, κατηγορώντας παράλληλα την Ουάσιγκτον ότι κρύβεται πίσω από την απόφαση της Ελλάδας.
Η σύνοδος θα αρχίσει με μια ιδιωτική συζήτηση του πρώην μεγιστάνα του real estate με τον πρώην πράκτορα της KGB παρουσία μόνον των διερμηνέων τους, και στη συνέχεια οι διαπραγματεύσεις θα διευρυνθούν με τη συμμετοχή μελών των δύο αντιπροσωπειών πριν τη συνέντευξη Τύπου.
Παράλληλα θα διαβουλευτούν και οι δύο υπουργοί Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ και Μάικ Πομπέο.
Και μόνον το γεγονός ότι γίνεται η συνάντηση είναι βεβαίως ικανοποιητικό, αφού η διεθνής σταθερότητα και ασφάλεια εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τη δράση και τις αντιδράσεις των δύο υπερδυνάμεων. Το αμερικανικό και το ρωσικό πυρηνικό οπλοστάσιο αποτελούν το 93% των πυρηνικών όπλων παγκοσμίως και η μείωσή τους δεν είναι εφικτή αν δεν συνεργαστούν ενεργά η Ουάσιγκτον και η Μόσχα.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, σκοπεύει, όπως είπε να συζητήσει με τον Πούτιν τη «σημαντική μείωση» των πυρηνικών όπλων, η διάδοση των οποίων αποτελεί, όπως είπε την Παρασκευή στη Βρετανία, «το μεγαλύτερο πρόβλημα του κόσμου».
Υψηλό είναι και το διακύβευμα για την μελλοντική ασφάλεια της Ευρώπης και την διευθέτηση των καταστροφικών συγκρούσεων στη Μέση Ανατολή και περιοχές της Ευρώπης και της Ασίας.
Χαμηλός ο πήχης των προσδοκιών
Ενα από τα μεγαλύτερα εμπόδια για να προκύψει κάτι συνταρακτικό από τη συνάντηση είναι η αντίληψη του Τραμπ για την διεθνή τάξη και τον τρόπο που γίνεται η διπλωματία.
Πριν και μετά την εκλογή του ο Αμερικανός Πρόεδρος δεν έχει κρύψει την επιθυμία του να αρχίσει διάλογο με χώρες που οι προηγούμενες αμερικανικές κυβερνήσεις αντιμετώπιζαν με καχυποψία και εχθρότητα. Ωστόσο, ο Τραμπ αντιλαμβάνεται το διάλογο κυρίως ως οικοδόμηση προσωπικής χημείας, που θα οδηγήσει τελικά σε διαπραγματεύσεις και συμφωνίες. Μόνο που οι συμφωνίας για τον Αμερικανό πρόεδρο θα πρέπει να εμπεριέχουν και μια οικονομικο-εμπορική διάσταση για να «ξαναγίνει μεγάλη η Αμερική».
Ομως, αυτές οι διμερείς συναντήσεις πρέπει να λαμβάνουν υπόψιν τις ανησυχίες και των δύο πλευρών και τη διευθέτηση των κοινών προβλημάτων και ειδικά στην περίπτωση των δύο υπερδυνάμεων μόνο η συνεργασία θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά.
Μόνο που ο Τραμπ δεν δείχνει να ενδιαφέρεται για μια τέτοια στρατηγική με αποτέλεσμα η όποια προσέγγιση επιτευχθεί να είναι περιορισμένη, ειδικά από την πλευρά των Αμερικανών, που αντιμετωπίζουν με καχυποψία τις προοπτικές συμβιβασμού.
Τι θα επιδιώξει η Μόσχα
Παρόλα αυτά το Κρεμλίνο εξέφρασε την ελπίδα πως η συνάντηση μπορεί να σηματοδοτήσει την απαρχή του «ξεπαγώματος» του ψυχρού κλίματος.
«Αυτό είναι που ελπίζουμε πραγματικά, ότι η συνάντηση αυτή θα μας επιτρέψει να κάνουμε τουλάχιστον ένα μικρό βήμα μακριά από την κρίση με την οποία έχουν έλθει αντιμέτωπες οι διμερείς σχέσεις μας», ανέφερε ο εκπρόσωπος του Ρώσου προέδρου, Ντμίτρι Πεσκόφ.
Βασικός στόχος της Μόσχας είναι η βελτίωση του κλίματος, αφού συμφέρει τον Ρώσο πρόεδρο η αποκλιμάκωση των εντάσεων και ο επαναπροσδιορισμός των διμερών σχέσεων με τους δικούς του όρους, ειδικά αν δεν χρειαστεί να υποχωρήσει στο Συριακό, το Ουκρανικό και την καταγγελλόμενη εμπλοκή της χώρας του στις αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Ως εκ τούτου η ρωσική πλευρά θα επιδιώξει ένα κοινό ανακοινωθέν, που θα κάνει λόγο για αποκατάσταση των επαφών μεταξύ των δύο κυβερνήσεων, που είχαν διακοπεί προ τετραετίας μετά την προσάρτηση της Κριμαίας και θα επιβεβαιώσει τη στρατηγική του Βλαντίμιρ Πούτιν έναντι των ΗΠΑ.
Η Μόσχα δεν εστιάζει απαραίτητα σε απτά αποτελέσματα, αλλά στη δημιουργία ενός αφηγήματος που θα επιτρέψει στον Αμερικανό πρόεδρο να παρουσιάσει την ιστορική σύνοδο ως θρίαμβο των αμερικανικών συμφερόντων, ώστε να δικαιολογήσει την ανάληψη περαιτέρω πρωτοβουλιών για την αποκατάσταση των διμερών σχέσεων, έστω κι αν τα ανταλλάγματα θα είναι πενιχρά για τις ΗΠΑ.
Η παγίδα που στήνει ο Πούτιν στον Τραμπ
Η ρωσική πλευρά δεν περιμένει στην πραγματικότητα κάποια πρόοδο στο θέμα της άρσης των κυρώσεων που της επιβλήθηκαν, γνωρίζοντας ότι το κογκρέσο κρατά δεμένα τα χέρια του Ντόναλντ Τραμπ. Εκείνο που το ενδιαφέρει περισσότερο είναι να αποτρέψει μια κλιμάκωση των αμερικανικών πιέσεων και αντλώντας διδάγματα από τη συνάντηση Τραμπ-Κιμ Γιονγκ Ουν στη Σιγκαπούρη να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις, ώστε να είναι πολιτικά επώδυνο και προσωπικά ταπεινωτικό για τον Τραμπ να επιστρέψει στο μονοπάτι της σύγκρουσης.
Βλέποντας πόσο εύκολα σχετικά κατάφερε ο Βορειοκορεάτης ηγέτης να πείσει τις ΗΠΑ να κατεβάσουν τον πήχη των απαιτήσεών τους στις διαπραγματεύσεις, ώστε να διατηρηθεί ζωντανή η ψευδαίσθηση του Τραμπ ότι η συνάντηση της Σιγκαπούρης ήταν μια μεγάλη επιτυχία, ο Πούτιν, λένε αναλυτές, θέλει να παρασύρει τον Αμερικανό πρόεδρο σ’ ένα πλαίσιο πολιτικής και προπαγάνδας, ώστε να αναγκαστεί να κάνει μεγάλες παραχωρήσεις σε πεδία ρωσικού ενδιαφέροντος, να τον σύρει τόσο βαθιά στο διάλογο, ώστε να είναι απρόθυμος να παραδεχθεί ότι το εγχείρημά του συνιστά μια αποτυχία.
Τρία πιθανά σενάρια για τη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν
Στη Μόσχα βλέπουν τρία πιθανά σενάρια για την έκβαση του τετ-α-τετ του Ελσίνκι.
Το πρώτο σενάριο προβλέπει την έκδοση ενός φιλόδοξου, με ασαφή διατύπωση, ανακοινωθέντος που θα δεσμεύει τις δύο χώρες να συνεργαστούν για την αποχώρηση ξένων δυνάμεων από τη Συρία, κάτι που οι Αμερικανοί θα μπορούσαν να εκλάβουν ως ρωσική δέσμευση για την εκδίωξη των δυνάμεων του Ιράν, και οι Ρώσοι ως αμερικανική υπόσχεση για πλήρη αποχώρηση των δυνάμεών τους από τη βορειοανατολική Συρία και αποδοχή της παραμονής του Μπασάρ αλ Ασαντ στην εξουσία. Ετσι και οι δύο πλευρές θα μπορούν να κάνουν λόγο για μεγάλη επιτυχία αν και η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική, αφού η Ρωσία ούτε θέλει, ούτε μπορεί να εκδιώξει το Ιράν από τη Συρία.
Το δεύτερο σενάριο προβλέπει την πιθανότητα να συμφωνήσουν οι δύο πλευρές να μην αναμειγνύονται η μία στα εσωτερικά της άλλης στις εκλογές. Η ρωσική πλευρά θα αποποιηθεί κάθε «κυβερνητική ευθύνη» για την καταγγελλόμενη ανάμειξη στις αμερικανικές εκλογές, αφήνοντας, όμως, ανοικτό το παράθυρο να έδρασαν «Ρώσοι πατριώτες χάκερς», κάτι που θα αποδεχθεί πρόθυμα ο Τραμπ. Δεν αποκλείεται δε να εκδώσουν και μια ανακοίνωση με την οποία θα υπόσχονται να μην εμπλέκονται σε μελλοντικές εκλογικές αναμετρήσεις, κάτι που ο Τραμπ θα μπορεί να πουλήσει ως νίκη στις ΗΠΑ -ενόψει μάλιστα και των κρίσιμων ενδιάμεσων εκλογών στο Κογκρέσο του Νοεμβρίου- και ο Πούτιν ως αμερικανική δέσμευση να μη χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για την προώθηση της δημοκρατίας στη Ρωσία.
Το τρίτο σενάριο προβλέπει την πιθανότητα να υπάρξει κάποια συμφωνία για επέκταση της ισχύος της νέας συνθήκης για τον πυρηνικό αφοπλισμό START μέχρι το 2026, αν και οι δύο πλευρές προωθούν τον εκσυγχρονισμό των στρατηγικών πυρηνικών τους οπλοστασίων και δεν ενδιαφέρονται για μείωση των όπλων τους ή για νέες συνθήκες.
Σε ό,τι αφορά το ουκρανικό ζήτημα, στη Μόσχα θεωρούν ότι ο Τραμπ έχει τρεις επιλογές:
- να μην αναγνωρίσει την προσάρτηση της Κριμαίας, αλλά να προχωρήσει σε εξομάλυνση των σχέσεων
- να αναγνωρίσει τη ρωσική κυριαρχία στη χερσόνησο με αντάλλαγμα τη ρωσική αποχώρηση από την ανατολική Ουκρανία
- να απαιτήσει από τον Πούτιν να μην επιχειρήσει ποτέ ξανά αλλαγή συνόρων διά της βίας στη Γηραιά Ηπειρο με αντάλλαγμα μια απομάκρυνση του ΝΑΤΟ από την Ουκρανία και τη Γεωργία.
Οι ανησυχίες του Βερολίνου
Οπως μεταδίδει η Deutsche Welle μετά την προκλητική συμπεριφορά του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ αλλά και κατά την επίσκεψη του στη Μεγάλη Βρετανία, στο Βερολίνο επικρατεί νευρικότητα σε ό,τι αφορά τις σημερινές συνομιλίες του κ. Τραμπ με τον Ρώσο ομόλογο του Βλαντίμιρ Πούτιν στο Ελσίνκι.
Οι ανησυχίες ενισχύονται από την παραπομπή στη δικαιοσύνη δώδεκα Ρώσων πρακτόρων στις ΗΠΑ για παραβίαση υπολογιστών του Δημοκρατικού Κόμματος πριν από τις προεδρικές εκλογές του 2016. Στο πλαίσιο των ερευνών τους οι αμερικανικές εισαγγελικές αρχές εντόπισαν επαφές μελών του προεκλογικού επιτελείου του κ. Τραμπ με Ρώσους χάκερς. Oπως ανακοινώθηκε, κατά τη σημερινή συνάντησή τους οι κ. Τραμπ και Πούτιν θα έχουν και κατ’ ιδίαν συνομιλίες χωρίς τη συμμετοχή τρίτων.
Εκφράζοντας τις γερμανικές επιφυλάξεις για τη συνάντηση στο Ελσίνκι ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας προειδοποιεί τον Αμερικανό πρόεδρο να μην κλείσει κάποια συμφωνία με το Ρώσο ομόλογο του σε βάρος των δυτικών συμμάχων:
«Μονομερείς συναλλαγές (deals) σε βάρος των εταίρων βλάπτουν σε τελική ανάλυση και τις ΗΠΑ», τονίζει ο κ. Μάας στην κυριακάτικη Bild. «Όποιος περιφρονεί τους εταίρους του, κινδυνεύει στο τέλος να βγει χαμένος».
Επιπλέον ο κ. Μάας καταλογίζει στον Αμερικανό πρόεδρο ότι του λείπει η απαραίτητη ξεκάθαρη στάση που είναι αναγκαία για το διάλογο με τη Ρωσία. «Επί της αρχής» είναι όμως θετικό που οι δύο υπερδυνάμεις συνομιλούν. Για τον Γερμανό υπουργό Εξωτερικών θα αποτελούσε «πρόοδο» αν από την αυριανή συνάντηση δινόταν μια ώθηση στον πυρηνικό αφοπλισμό.
Μια τέτοια εξέλιξη θα έκανε τον κόσμο πιο ασφαλή από τα 4% επί του ΑΕΠ για την άμυνα, δηλώνει ο Χάικο Μας, αντικρούοντας σχετικό αίτημα του Αμερικανού προέδρου στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ.
Φρούριο το Ελσίνκι για τη σύνοδο
Οι φινλανδικές Αρχές λαμβάνουν αυστηρότατα μέτρα ασφαλείας με το Ελσίνκι να θυμίζει φρούριο. Ισχυρές αστυνομικές δυνάμεις έχουν τοποθετηθεί σε κεντρικές οδούς και τα σημεία από όπου θα περάσουν οι δύο ηγέτες, ενώ τέθηκαν ξανά σε ισχύ προσωρινά οι έλεγχοι στα σύνορά της χώρας με την ΕΕ, ώστε να αυξηθεί το επίπεδο ασφάλειας.
Λόγω της διάσκεψης κορυφής, όλες οι πτήσεις εκτός από τις εμπορικές, πάνω από το κέντρο του Ελσίνκι έχουν διακοπεί.
Χιλιάδες διαδηλωτές -ωστόσο- πλημμύρισαν χθες βράδυ τους δρόμους της φινλανδικής πρωτεύουσας.
Συγκεντρώθηκαν στην Πλατεία της Γερουσίας, σε μικρή απόσταση από το Προεδρικό Μέγαρο όπου θα φιλοξενηθεί η πρώτη σύνοδος κορυφής ΗΠΑ-Ρωσίας κι εξέφρασαν την αντίθεσή τους στην πολιτική του Αμερικανού Προέδρου στο μεταναστευτικό καθώς και την αντίθεσή τους στην πολιτική του Ρώσου Προέδρου στην Ουκρανία.