Το 1976, εικοσιεννέα μέλη μιας ομάδας βετεράνων Αμερικανών Λεγεωνάριων που παραβρέθηκαν σε μια συνεστίαση σε ξενοδοχείο της Φιλαδέλφειας, πέθαναν από μια μυστηριώδη ασθένεια.
Μετά από μήνες έρευνας, αποκαλύφθηκε πως η αιτία θανάτου τους ήταν ένα βακτήριο που ονομάζεται λεγιονέλλα, ή ακριβέστερα Legionella pneumophila. Το βακτήριο αυτό ευδοκιμεί σε μόνιμες πηγές νερού όπως είναι οι λίμνες, τα πηγάδια, χώροι ψύξης, αγωγοί κλιματισμού και υδρομασάζ. Αν και η αρχική πηγή της ασθένειας πιστεύεται ότι είναι η στάσιμη συλλογή νερού κάτω από τις μονάδες κλιματισμού, περαιτέρω έρευνες έδειξαν πως αυτός δεν είναι ο βασικός παράγοντας.
Η επιστημονική ονομασία της λεγιονέλλας, προέρχεται από την σχέση με το πρώτο ξέσπασμα σ’ αυτή την συνεστίαση των Λεγεωνάριων. Πολλοί άνθρωποι έχουν ακούσει για τη νόσο των λεγεωνάριων, αλλά τα ίδια τα βακτήρια είναι επίσης υπεύθυνα για μια παρόμοια αναπνευστική λοίμωξη που ονομάζεται πυρετός Pontiac. Και οι δύο ασθένειες χαρακτηρίζονται από σοβαρά συμπτώματα, που μοιάζουν με τα συμπτώματα της γαστρεντερικής δυσφορίας.
Ο ασθενής αισθάνεται για λίγες ημέρες αδυναμία και μπορεί να ακολουθήσει μία περίοδος με συμπτώματα γρίπης. Ο βήχας (αρχικά ξηρός κατόπιν παραγωγικός) μπορεί να είναι το πρώτο σύμπτωμα προσβολής των πνευμόνων. Πολλοί ασθενείς παρουσιάζουν υψηλό πυρετό (περισσότερο από 39 βαθμούς), συμπτώματα από το γαστρεντερικό σύστημα (διάρροια, ναυτία, εμετό, στομαχικές διαταραχές), από το κεντρικό νευρικό σύστημα (πονοκέφαλος, σύγχυση, λήθαργος, ντελίριουμ), από την καρδιά (βραδυκαρδία) κλπ. Ανάλογα δε με την έκταση της πνευμονίας αλλά και την συνύπαρξη ή όχι άλλων νοσημάτων, μπορεί να υπάρχει δύσπνοια ή και αναπνευστική ανεπάρκεια.
Οι άνθρωποι δεν μπορούν να κολλήσουν τη λεγιονέλλα μόνο μέσω του μολυσμένου πόσιμου νερού ή μόνο με την επαφή με το δέρμα. Η λεγιονέλλα εξαπλώνεται ως αερόλυμα, που σημαίνει ότι τα βακτήρια περιέχονται σε μικρά σταγονίδια νερού σαν αυτά που βγαίνουν από ένα σπρέι αεροζόλ. Εάν περάσει από το λαιμό μέσω του φυσιολογικού μηχανισμού κατάποσης, μπορεί ο άνθρωπος να την εισπνεύσει στους πνεύμονες.
Μόλις τα βακτήρια εισέλθουν στους πνεύμονες, αρχίζουν να τρέφονται με ζωντανούς ιστούς. Το σώμα στέλνει τα λευκά κύτταρα του αίματος για να εξουδετερώσει την εισβολή των βακτηρίων, αλλά το αποτέλεσμα είναι συχνά αυξανόμενη μόλυνση και υπερβολική βλέννα. Η Legionella pneumophila, που είναι υπεύθυνη για το 90% όλων των μολύνσεων της λεγιονέλλας, δεν ανταποκρίνεται πάντα καλά στα αντιβιοτικά με βάση την πενικιλίνη, κάτι που σημαίνει πως ο ασθενής συχνά χρειάζεται μεγαλύτερης αντοχής αντιβιοτικά, προκειμένου να εξουδετερωθούν τα βακτήρια. Εάν μάλιστα ο ασθενής καπνίζει πολύ, ή έχει μειωμένης αντοχής αναπνευστικό σύστημα, η μόλυνση δεν αποκλείεται να αποβεί μοιραία. Μάλιστα, πολλά από τα 29 θύματα της συνεστίασης των Λεγεωναρίων στη Φιλαδέλφεια, κάπνιζαν υπερβολικά.
Τα βακτήρια της λεγιονέλλας είναι γνωστοί παράγοντες της νόσου γι’ αυτό και οι δημοτικές παροχές νερού θα πρέπει να ελέγχονται σε τακτική βάση για την παρουσία τους. Πολλοί άνθρωποι εκτίθενται σ’ αυτά και δεν αναπτύσσουν ποτέ κανένα σύμπτωμα της νόσου των λεγεωναρίων, επειδή το μολυσμένο νερό πρέπει να εισέλθει στους πνεύμονες μέσω αναπνοής και όχι κατάποσης, για να προκληθεί η ασθένεια. Οσοι καπνίζουν υπερβολικά έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καθώς ο φυσικός μηχανισμός κατάποσης δεν λειτουργεί τόσο καλά, αφήνοντας τους πνεύμονες ευάλωτους στα μολυσμένα σταγονίδια του νερού. Μερικοί εμπειρογνώμονες προτείνουν τον περιορισμό της έκθεσης σε υδρομασάζ, και κλιματισμό, προκειμένου να αποφευχθεί η έκθεση στα βακτήρια και σε άλλους μολυσματικούς παράγοντες.