Πριν καν αρχίσω να αντιλαμβάνομαι ακόμα και τις βασικές αρχές του ποδοσφαίρου, ο πατέρας μου μου μιλούσε για έναν φανταστικό Ολλανδό παίκτη που λεγόταν Γιόχαν Κρόιφ. Βέβαια, οι πιο πρόσφατες εικόνες που είχαν οι περισσότεροι Έλληνες από τον «Ιπτάμενο Ολλανδό» στις αρχές της δεκαετίας του ’80, ήταν τα στιγμιότυπα από τον μεγάλο Άγιαξ της τριετίας 1970 – 1973, αλλά και από το μουντιάλ του ’74. Που να πετύχεις άλλωστε αγώνα της Μπαρτσελόνα, των Λος Άντζελες Άζτεκς, των Γουάσιγκτον Ντίπλοματς, της Λεβάντε ή έστω ματς του ολλανδικού πρωταθλήματος στην τότε ελληνική τηλεόραση…
Μέχρι που στα μέσα του ’80 κυκλοφόρησε μια βιντεοκασέτα – αφιέρωμα στον Κρόιφ και κάπου εκεί κατάλαβα πως ο πατέρας μου δεν ήταν και πολύ ακριβής στις περιγραφές του. Εγώ περίμενα να δω έναν μάγο στο στιλ του Μαραντόνα και αντ’ αυτού συνάντησα έναν τύπο που έμοιαζε με χορευτή των Μπολσόι. Υπέροχες κινήσεις γεμάτες πλαστικότητα από ένα κορμί που δε θύμιζε ποδοσφαιριστή εκείνης της εποχής, αλλά…
Η πρώτη μου «απογοήτευση» ήρθε όταν διαπίστωσα πως στα περισσότερα «χαϊλάιτ» του, οι καταπληκτικές προσωπικές του ενέργειες του σταματούσαν προτού αποκτήσουν πραγματική ουσία για τον ίδιο ή την ομάδα του. Θα βρείτε λιγοστά στιγμιότυπα στα οποία κάποιο σόλο του αξέχαστου Γιόχαν ολοκληρώνεται με γκολ ή ασίστ. Και η δεύτερη, όταν συνειδητοποίησα πως δεν είχε πάρει ποτέ μουντιάλ. Έστω αυτό το ένα στο οποίο έπαιξε. Με τις εικόνες του Ντιέγκο νωπές από τα όργια στο Μεξικό, αδυνατούσα να τοποθετήσω τον Κρόιφ στο ίδιο επίπεδο με τον Μαραντόνα ή τον Πελέ…
Ο πραγματικός αντίκτυπος από την παρουσία του Γιόχαν στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο προέκυψε χωρίς την μπάλα στα πόδια του. Ίσως και έξω από τις γραμμές του γηπέδου. Σε έναν χώρο που ουδέποτε φημιζόταν για τα μεγάλα του πνεύματα, ο Κρόιφ ήταν μια πραγματική ιδιοφυΐα. Δεν επινόησε το total football, αν και υπήρξε κομβικός στην εφαρμογή του αφού το αντιλήφθηκε καλύτερα από οποιονδήποτε άλλο. Αν υπήρξε αδιαμφισβήτητα πρωτοπόρος σε κάτι, αυτό είχε να κάνει με το μάρκετινγκ και την εμπορική εκμετάλλευση της εικόνας του, όταν οι συγκεκριμένες έννοιες ήταν ουσιαστικά άγνωστες στην εποχή του…
Στον Κρόιφ επίσης αποδίδεται το στήσιμο της «Μασία» και κατ’ επέκταση τα αποτελέσματα που προέκυψαν από τις ακαδημίες της Μπαρτσελόνα την τελευταία 15ετία. Μεταφέροντας την ολλανδική τεχνογνωσία που αποκόμισε στα χρόνια του Μίχελς, ο Γιόχαν έδωσε τις γενικές «κατευθύνσεις» πάνω στο πως θα πρέπει να δουλεύουν τα καταλανικά τμήματα υποδομής. Κάπως έτσι, από ένα κλαμπ που για δεκαετίες έφερε την ταμπέλα του «λούζερ», μετατράπηκε στο πιο επιτυχημένο του 21ου αιώνα μέχρι στιγμής…
Για μένα, ο πραγματικός θαυμασμός για τον αξέχαστο Γιόχαν δεν είχε να κάνει τόσο με τα πόδια του, όσο με το μυαλό του. Ντριμπλέρ πέρασαν πολλοί και σαφώς ανώτεροί του, σκόρερ ακόμη περισσότεροι. Εκείνο για το οποίο θα θεωρείται αξεπέραστος ήταν το μυαλό του, σε έναν χώρο που ακόμη και σήμερα δε φημίζεται για τις «διάνοιές» του. Αυτά που αντιλήφθηκε σε σχετικά νεαρή ηλικία ο Κρόιφ, άλλοι δεν τα κατάλαβαν μετά από χρόνια προπονητικής εμπειρίας. Και γι’ αυτό θεωρούταν πρωτίστως ένας προπονητής εντός αγωνιστικού χώρου, πολύ πριν αποκτήσει επισήμως τη συγκεκριμένη ιδιότητα…
Ως ποδοσφαιριστής λατρεύτηκε, ως τεχνικός είχε μια σχετικά σύντομη αλλά άκρως επιτυχημένη καριέρα, όμως ο πραγματικός λόγος για τον οποίο επανήλθε στην παγκόσμια επικαιρότητα τα τελευταία χρόνια είχε να κάνει με τις τεράστιες επιτυχίες της Μπαρτσελόνα. Τόσο τους τίτλους, όσο και τον αγωνιστικό τρόπο με τον οποίο προέκυψαν.
Από ένα σημείο κι έπειτα, είναι ξεκάθαρο ότι επρόκειτο περί συγκυρίας το να συμπέσουν δυο κορυφαίοι κεντρικοί μέσοι σαν τον Τσάβι και τον Ινιέστα. Κυρίως όμως, να εμφανιστεί ο πιο χαρισματικός ποδοσφαιριστής στην ιστορία. Ή τέλος πάντων, ο πιο χαρισματικός που δεν θα έχει πάρει ποτέ του ένα μουντιάλ: μέχρι να επικυρωθεί το παραπάνω για τον Μέσι το 2022, τον τίτλο αυτόν τον κατέχει ακόμα ο Κρόιφ, που μάλλον τον είχε παραλάβει από τον Πούσκας…
Ο Γιόχαν Κρόιφ έφυγε σαν σήμερα πριν από τρία χρόνια. Αν και το διάστημα που λείπει είναι πολύ μικρό, οι διαστάσεις της προσωπικότητας και του έργου του αγγίζουν τη μυθολογία. Ακόμα κι αν αποδειχθεί ότι δεν ήταν τόσο απόλυτη η επιρροή του στην Μπαρτσελόνα του 21ου αιώνα και ειδικά της τελευταίας 14ετίας όπως πιστεύεται, το να μνημονεύεται ως τέτοια είναι το μίνιμουμ για το συνολικά μεγαλύτερο μυαλό που γέννησε το παγκόσμιο ποδόσφαιρο…